Andy Warhol, ‘Self-Portrait in Drag’; Polacolor Type 108 (1981) පහතින් තිබෙන්නේ රිචඩ් ගෝම්රිච්ගේ “What the Buddha Thought” කෘතියේ මූලික තර්කවල සාරාංශයකි. බුදු දහම පිළිබඳව සමකාලීන සංවාදයක් කිරීම සඳහා මෙවැනි කෘතියක් මිනුම් දණ්ඩක් ලෙස ගැනීම ප්‍රයෝජනවත් වන්නේ එවිට නිශ්චිත කේන්ද්‍රයක් වටා සංවාදය ගොනු කළ හැකි නිසාය. පාලි, සංස්කෘත සාහිත්‍යය සම්බන්ධයෙන් ප්‍රමාණාත්මක දැනුමක් තිබෙනා කෙනෙක් වන ගෝම්රිච් මත පදනම්ව මෙවැනි සාකච්ඡාවක් ...

William Henry Fox Talbot, “[The Oriel Window, South Gallery, Lacock Abbey]”; photogenic drawing negative [probably 1835] දර්ශනය ඉගෙන ගැනීමේ අත්‍යවශ්‍ය පියවරක් වන්නේ දර්ශනයේ ඇති අත්‍යන්ත අමුත්ත, විශ්මය වටහා ගැනීමයි. ‘දර්ශනය’ යනු ඉතාම අමුතු දෙයක් කියා ඔබට වැටහෙන්නේ නොමැති නම්, සමහරවිට, ඔබට තවමත් දර්ශනය නිවැරදිව ‘ජීර්ණය’ වී නොමැති වනවා විය හැක. දර්ශනය ආරම්භ වන්නේ ප්ලේටෝ, ‘ජනරජය’ කෘතියේ ගණිතය සම්බන්ධයෙන් එල්ල ...

Image: Robert Rauschenberg Cy and Relics 1952 gelatin silver print පළමුවෙන් කිව යුත්තේ අනුර ගේ මල්වතු-අස්ගිරි ගමන සම්බන්ධයෙන් අමරකීර්ති ගේ කෙටි සටහන සම්බන්ධයෙන් වඩාත් තියුණු දාර්ශනික නොඑකඟතාවය තිබෙන්නේ අප නියෝජනය කරන න්‍යායික ආස්ථානයට විය හැකි බවයි. (අමරකීර්තිගේ සටහන මෙතනින්) ‘පශ්චාත් ලෞකික චින්තනය’ (‘post secular thought’) යනු එක්තරා අර්ථයකින් අපගේ අංක එකේ දාර්ශනික ප්‍රතිවාදියාය. දාර්ශනික නූතනත්වයේ අභ්‍යන්තර වර්ධනයේ ප්‍රතිඵලයක් ලෙස ...

ජයලත් මනෝරත්න නාට්‍යකරුවා අප අතරින් වෙන් ව ගොස් අදට වසර දෙකක් ගත වීම වෙනුවෙන් කලකට ඉහත දේවින්ද වික්‍රමසිංහ විසින් ඩ්‍රාමා සඟරාවට ලියන ලද ලිපියක් මෙහි පළ කරමු. *** ලාංකේය සුවහසක් ලොකු කුඩා රසික ජනතාව ඉතා ලෙන්ගතුව ඔහුව හැඳින්වූවේ “මනෝ” යන ආදරණීය නාමයෙනි. 1948 වසරේ ජුනි 12 වෙනිදා දෙහිපේ නම් සුන්දර පිටිසර ගම්මානයේ ඉපිද දෙහිපේ ප්‍රාථමික පාසලින් මූලික අධ්‍යාපනය ලැබූ ...

මිනිස් වර්ගයාගේ ආරම්භයේ සිට විවිධ කෝණ විවිධ අදහස් ඔස්සේ වර්ධනය වෙමින් පැමිණි වචනයක් ලෙස සෞන්දාර්ය යන්න හැදින්විය හැකිය. සෞන්දර්ය යන්න මුල් ග්‍රීක යුගයේ ප්ලේටෝ හා ඇරිස්ටෝටල් වැනි දාර්ශනිකයින් සංවේදනවලට අප අනුභූතිකව දැනුනු දේවල් පිළිබඳ විනිශ්චයක් ලබා දීම ලෙස හැදින්විය. එය නූතන යුගය දක්වා විකාශනය වීම තුළින් එය සුන්දරත්වය පිළිබඳ අදහසක් බවට පරිවර්තනය විය. සෞන්දර්ය වනාහි රුචිකත්වය පිළිබඳ ගැටලුවකි. සෞන්දර්ය ...

කලා වස්තුවක උත්තේජනයට පුද්ගලයා විසින් දක්වනු ලබන ප්‍රතිචාරයක් ආශ්‍රිතයෙන් බුද්ධිවාදී ප්‍රවණතාවේ කේන්ද්‍රිය සලකුණක් නිර්මාණය කරමින් ඉමැනුවල් කාන්ට් විසින් සුන්දරත්වය පිළිබද සංවාද ආරම්භ කරයි. මේ අයුරින් අප අවතීර්ණ වන්නට උත්සාහ කරනුසේ විශිෂ්ට කලා කරුවෙකු ලෙස ලොව නම්දරා සටින වින්සන්ට් වැන් ගොග්ගේ (1889 – 1890) “සයිප්‍රරස් සමග හරිත තිරිගු පිටියක්‘’ යන කාලා සිතුවමටය. ඒ සඳහා කාන්ටියානු සුන්දරත්වය තුළින් සෞන්දර්යාත්මක විචාරයක් සිදු ...

මෙම සටහන ලියන්නේ ‘ජන රඟ ප්‍රේක්ෂා’ නාට්‍ය කණ්ඩායම විසින් මාතර – කටුවන – හොරවින්න ප්‍රදේශයේ, හොරවින්න මහා විද්‍යාලය මූලික කරගනිමින් පැවත්වූ සංස්කෘතික උළෙල සම්බන්ධයෙන් සිදු කරන පසුවිපරුමක් ලෙසය. මෙය කිහිප දෙනෙකුට ස්තූති කිරීම හා ඔවුන් කළ උපකාර මතක් කිරීමට යොදා ගන්නා අතර එයින් බලාපොරොත්තු වන්නේ එය සම්ප්‍රදායික ස්තූති කිරීමක් ලෙස සටහන් කිරීම නොව එවැනි උපාකර කිරීමට ඔවුන් සතු හැකියාව ...

සුන්දරත්වය වනාහී අපුර්වතම වු මානුෂීය චෛතසිකයකි. එය ක්ෂනයෙන් පාදුර්භූතව පෙර නොවිදී නිශ්කාම ප්‍රිතියක් ගෙන එනු ලබයි. කාන්ටියානු සුන්දරත්ව න්‍යාය සෑම නිර්මාණයක් කෙරෙහිම පුද්ගලානුබද්ධව විවරණයට ලක් කල හැකි වන්නා වු සංකල්පයක් වන අතර, එය සොබාදහමේ නිර්මාණ හා – අපට අවශ්‍ය නම් – මිනිසා විසින් නිර්මිත නිර්මාණයන් කෙරෙහිද බලපානු ලබයි. නිරුවත් තාරුණ්‍යයේ අපුර්වත්වය මුර්තිමත් කරවන ඩේව්ඩ් ප්‍රතිමාව එයට කදිම නිදසුනක් වන ...

ග්‍රීක යුගයේ සිට සමකාලීන යුගය දක්වා සෞන්දර්ය පිළිබඳ කෙරෙන අර්ථකථන විවිධ දාර්ශනකයන් විසින් නොයෙක් ආකාරයට සංස්පර්ෂය කරනු ඇත. මෙහිදී අප උත්සාහ පුනරුද කාල පරිච්ඡේදයේ බිහි වූ විශිෂ්ඨ කලාකරුවෙකූ වන මයිකල් ආන්ජලෝ (1475 – 1564) විසින් සිතුවම් කළ එතෙක් මෙතෙක් බිහි වූ කලා කෘති අතරින් වඩාත් කැපී පෙනෙනු ප්‍රතිමාවක් වන “පියෙටා ප්‍රතිමාව” ඉමැනුවෙල් කාන්ට්ගේ සුන්දරත්වය පිළිබඳ න්‍යාය තුළින් සෞන්දර්යාත්මක විචාරයක් ...

විලියම් ශේක්ස්පියර්ගේ මුල් කාලීන නිර්මාණයක් වන “The Comedy of Errors” අහඹුව හා ඒ තුළින් ව්‍යුත්පන්න ස්ව පාලනයෙන් ගිලිහී යන ත්‍රාසජනකක ජීවිත‍ය රොමැන්තික මුහුණුවරකින් කියවා ගත්, විශ්මයජනක නාට්‍යමය කාර්යයකි. 1594 දෙසැම්බර් 28 හොල්බර්න්හි ග්‍රේස් තානායම් ශාලාවේදී ප්‍රථම වරට ප්‍රදර්ශනය කරන ලද මෙම නාට්‍ය, එහි වූ ප්‍රේක්ෂකාගාරයේ තදබදය හා ඉන් හටගත් කලකෝලාහලය හේතුවෙන් දර්ශනය අතරමැද නැවැත්වීමට සිදුවුණු අතර යලි වසර දහයකට ...

Image: Hemantha Anurasiri, Untitled, 2021 චමිල ප්‍රියංකගේ ‘සඟ, වෙද, ගුරු, ගොවි, කම්කරු’ නාට්‍ය පසුගිය නොවැම්බර් 4 (2021) වන දා ලයනල් වෙන්ට්ඩ් රඟහලේ වේදිකා ගත කෙරුණි. වසංගත තත්වයේ හමුවේ වරක් කල් දමා තිබුණු මෙම නිෂ්පාදනය මේ මොහොතේ හෝ වේදිකාගත කිරීමට ලැබීම චමිලට මෙන්ම මෙරට රංග කලාව පිළිබඳ උනන්දුවක් දක්වනන්ට ඉමහත් අස්වැසිල්ලක් වන්නට ඇත. පළමුව ‘සඟ, වෙද, ගුරු, ගොවි, කම්කරු’ නාට්‍යයේ ...

[Image: Jack Pierson, “I Hear a Voice”; oil stick on paper (1992)] දර්ශනය ඉගෙන ගැනීමේ කොන්දේසි වන්නේ දේශපාලනය, කලාව, විද්‍යාව සහ ආදරය කියා බදියු කියයි. මෙය ශුද්ධ වූ ත්‍රිමූර්තිය සේ තියුණු ලෙස කොටස් හතරකට පමණක් ගොනු කළ හැක්කේ කෙසේද කියා කෙනෙක් ඇසුවත් මෙහි ඉතා ගැඹුරු සත්‍යයක් තිබේ. විද්‍යාවෙන් කරන්නේ ඔබ අවට තිබෙනා ලෝකය පවතින ආකාරය සහ එය ක්‍රියාත්මක වන ...

Image: Édouard Manet, “Dead Toreador”; oil on canvas (1864) මැජික් නැරඹීමෙන් අප පුදුමයට පත් වන්නේ ඇයි? අප සාමාන්‍යයෙන් එදිනෙදා අත්දකින ලෝකය තුළ වස්තූන්/දේවල් පවතින්නේ සහ යම් සංසිද්ධීන් සිදුවන්නේ යම් නිශ්චිත ආකාරයකට සහ නිශ්චිත රටාවකට අනුව වේ. මෙය වඩාත් සාධාරණ ආකාරයකට කියන්නේ නම්; අප දන්නා ඉතිහාසය (මිනිසාගේ ඉතිහාසය) තුළ මෙම ලෝකය පැවතී ඇත්තේ/පවතින්නේ නිශ්චිත ආකෘතියකට අනුව වේ. උදාහරණයක් ලෙස, බරක් ...

මේ තිබෙන්නෙ රංග මනුප්‍රිය විසින් රචිත “අනන්‍යතාව හා අභිවහනය: රංග කලාව පිළිබඳ සත්භාවවේදී අධ්‍යයනයක්” කෘතිය හා “නාට්‍ය විචාර සහ අධ්‍යයන සටහන්” යන කෘතිවල ඊ-පිටපත් ය. පළමුවැන්න මගින් උත්සාහ කරන්නෙ ජනකරළිය නාට්‍ය කණ්ඩායමේ කාර්ය සාධනය නිරීක්ෂණය කරමින්, අනන්‍යතාව, රංග කලාවේ අභ්‍යන්තර සංඝටකයක් ලෙස අර්ථ කථනය වන ආකාරය විශ්ලේෂණය කිරීමයි. පසුව එය අනන්‍යතාව ලෙස අප හඳුනා ගන්නා දේශපාලන ප්‍රපංචය වෙත ආදේශ ...

Image: Uditha Chirantha Ekanayake, Untitled, 2021 ඡායාරූපයක් කියන්නේ ඉක්මනින් වෙනස් වෙන, වෙනස් වීමට හැකි පවත්නා ලෝකය එක මොහොතකට නතර කරන එක. අවම වශයෙන් පවත්නා ලෝකය අපට දෘශ්‍යමාන වෙන විදියෙන් ඒක මොහොතකට නතර කරන එක. වෙනස් වීමේ හැකියාව සහිත ලෝකයේ වෙනස් වීමේ හැකියාව මොහොතකට නතර කරනවා. පැවැත්ම කියන්නේ වෙනස් වීමේ හැකියාව කියන මෙයසියානු අර්ථයෙන් ගත්තොත් ඡායාරූපය කරන්නේ ලෝකයෙන් එම පැවැත්ම ...

Dora Maar, ‘Boy with a Cat in His Arms Leaning Against a Shop Window’ (1934)        මුහුණු පොතෙහි සැරිසරන විට අද ජයතිලක කම්මැල්ලවීරගේ උපන්දිනය බව ඇස ගැටිණි. එම නිසා මේ සූදානම් වන්නේ ඔහුගේ කෙටි කතාවක් පිළිබඳ ලියැවුණු ආධුනික ලියවිල්ලක් බෙදා ගැනීමටයි. කෙටි කතාවක් කාන්ට්ගේ සුන්දරත්වය පිළිබඳ න්‍යායයන් තුළින් අර්ථ කථනය කිරීමට ගත් උත්සාහයක කටු සටහනක් ලෙස මෙය හැඳින්විය හැකිය. මෙය ...

ඩුෂාම්ප් කියන්නේ කවුද සහ ඔහුගේ මේ නිර්මාණය වැදහත් වෙන්නේ ඇයි කියලා පොඩි හැඳින්වීමක් කලොත්, “මේ ඔබ දකින්නෙ 20 ශතවර්ෂයේ බලපෑම් සහගතම කලා කෘතියක්” ඔව් ! Urinal එකක්. ඩුෂාම්ප් ට අවශ්‍ය වුනා මේ පිරිමින් මුත්‍රා කරන මුත්‍රා පෝච්චිය Independent artists කියන සමූහයට යොමු කරන්න. මොකද මේ independent artists කියන සමූහය විසින් කියා සිටියා ඔවුන් ඕනෑම කලාකෘතියක් භාරගන්නා බව. ඉතින් මාෂල් ...

Image: https://theatre-sovietcinema-blog.tumblr.com/post/13489148750/vsevold-meyerhold-1974-1940 වෙසෙවොලොඩ් මේයර්හෝල්ඩ් නුතන පර්යේෂණාත්මක නාට්‍ය කලාවේ පුරෝගාමියා ලෙස හැදිවිය හැක. “කාය යාන්ත්‍ර විද්‍යාව” (Biomechanics) නම් රංග ක්‍රමය එතරම් වැදගත් බලපෑමක් කල රංග ක්‍රමයක් ඔහු හදුන්වා දුන් නිසාවෙනි. 20 වෙනි සියවසෙහි මුල් භාගයේ දී රංග කලාවේ සිදු වූ වෙනස්කම් අරභයා වෙසෙවොලොඩ් මේයර්හෝල්ඩ් (Vsevolod Meyerhold) විසින් “කාය යාන්ත්‍ර විද්‍යාව” (Biomechanics) නම් රංග ක්&

Jukka Siikala, ‘Soya Sausages’, oil on canvas, 62 x 62 cm, 2012 – 2014 පහතින් තිබෙන්නේ චූලානන්ද සමරනායක සහෝදරයා සිය උපන්දිනය වෙනුවෙන් තැබූ ෆේස්බුක් සටහනකි. එය මෙසේ බෙදා ගන්නේ ‘බව’ කියවන හිතවතුන්ට ප්‍රයෝජනවත් වනවා කියා අප සිතු නිසා සහ බ්ලොග් අවකාශයේ එය ඉතිරි කිරීම ප්‍රයෝජනවත් කියා සිතු නිසාය. *** ගෙවූ කාලය වැඩි ය. ගෙවන්නට ඇති කාලය සීමිතය. එසේම එය ...

[Image: Marble sarcophagus fragment, Antonine, mid-2nd century AD.] සුනිල් පෙරේරා කුඩා කාලයේ මා වඩාත් ප්‍රිය කළ ගායකයා කියා වුවත් කිව හැක. ඔහුගේ ‘ලුණු දෙහි’ ගීතය සහ එහි ප්‍රකට වීඩියෝව ඒ කාලේ හැටියට අපේ රටේ අමුතු වැඩකි. ඉන් පසුව පැමිණි ‘ඔජායේ’ ගීතයත් බෙහෙවින් ජනප්‍රිය විය. ‘ඔජායේ’ ඇල්බමයේ ගීත අවසන් වූ පසු ඔහු එකල අපේ රටේ ‘සංගීත අවස්ථාව’ ගැන කළ අදහස් ...