2022 සැප්තැම්බර් මසදී ක්‍රියාත්මක කිරීමට නියමිතව තිබුණු ලුනා-25 (Luna-25) රුසියානු සඳ මෙහෙයුම 2023 වසරේදී ක්‍රියාත්මක කරන බව රුසියානු අභ්‍යවකාශ ඒජන්සිය විසින් වාර්තා කර තිබෙනවා. මිට LUNA-26 ඔබිටරයට සහ LUNA-27 රෝවරය භාවිත කෙරෙනු ඇත.මෙහෙයුම කල්දැමීමට හේතුව ලෙස ඔවුන් වාර්තා කර ඇත්තේ රෝවරය ගොඩබස්වන යාන්ත්‍රණයේ ඇති වේග සහ දුර මැනගන්නා සංවේදකවල අඩු ක්‍රියාකාරිත්වයක් වාර්තා වීමයි. Luna-25 මෙහෙයුමේදී සඳ මතට ගොඩබැස්වීමේ ක්‍රියාවලිය, සඳේ ...

මේ සිදුවීම වාර්තා වන්නේ ජුනි මස 8 වන දිනය. මෙහිදී ඉතා කුඩා ප්‍රමාණයේ ග්‍රාහක හෝ අභ්‍යවකාශ කුණු කැබලි (tiny pieces of space debris) කිහිපයක් දුරේක්ෂයේ රන් ආලේපිත පරාවර්තක හා ගැටී ඇතිබවට පර්යේෂකයින් විසින් නිගමනය කර ඇත. නමුත් මෙයින් දුරේක්ෂයේ පර්යේෂණ කටයුතු සදහා කිසිදු බාධාවක් තවමත් ඇතිවී නොමැතිබවත් ඔවුන් වාර්තාකර තිබෙනවා. දුරේක්ෂය අභ්‍යවකාශයට නිරාවරණය කල පසු මෙවැනි සිදුවීම් සිදුවන් ඇතිබවට ඔවුන් ...

දක්ශින අර්ධගෝලයේ පිහිටා ඇති විශාලතම රේඩියෝ දුරේක්ශය වන්නේ පාර්ක්ස් රේඩියෝ දුරේක්ශයයි. එය ඕස්ට්‍රේලියාවේ නිව් සවුත් වේල්ස් ප්‍රාන්තයේ පිහිටා ඇත්තේ එහි අගනුවර වන සිඩ්නි නුවර සිට කිලෝමීටර 380 පමන දුරකිනි. මෙහි විශ්කම්භය මීටර 64කි. වර්තමානය වන විට සොයාගෙන ඇති පල්සර වලින් අඩකටත් වඩා සොයාගෙන ඇත්තේ මෙම දුරේක්ශයේ නිරීක්ශන වලින් වන අතර එමගින් සොයාගෙන ඇති නව මන්දාකිනි සංඛ්‍යාව 2500 ඉක්මවයි. තාරකා විද්‍යාත්මක ...

චීන අභ්‍යවකාශ මධ්‍යස්තානය වෙත නව මොඩියුලයක් ප්‍රවාහනය කල ලෝන්ග් මාර්ච් 5B රොකට්ටුවේ ටොන් 25 පමන බරැති හරය අද දින (ජුලි 30) යලි පෘථිවියට කඩා වැටීමට නියමිතයි. මෙහි ගමන් මාර්ගය උතුරු හෝ දකුණු අක්ශාංෂ 41 ඔස්සේ විහිදී තිබීම නිසා ශ්‍රී ලංකාවට කිසිදු බලපෑමක් සිදු නොවුනද ටොන් 5.5-9 ආසන්න සුන්බුන් වායුගෝලය තුල නොදැවී යලි පෘථිවිය වෙත ලඟා වීමේ හැකියාවක් පවතිනවා. ග්‍රිනිච් වේලාවෙන් ...

මහසෙන් රන්දිවෙල NASA හි ජේම්ස් වෙබ් අභ්‍යවකාශ දුරේක්ෂයේ නවතම ඡායාරූප පසූගියදා විද්‍යාඥයින් විසින් ප්‍රකාශයට පත් කරන ලදී. නවතම නිකුතුව මගින් කරත්ත රෝද මන්දාකීණියක් පෙන්නූම් කරන අතර එය අපගේ ග්‍රහලෝකයේ සිට ආලෝක වර්ෂ මිලියන 500 ක් පමණ දුරින් පිහිටා ඇති අතර මේ සමග Cartwheel සමඟ කුඩා සහකාර මන්දාකිණි දෙකක් ද Webb ජායාරූප නිකුතුවේ පෙන්නුම් කරනු ලබයි.ජේම්ස් වෙබ් අභ්‍යවකාශ දුරේක්ෂය මෙය ආසන්න ...

ඇටකාමා හි ඇල්මා( Atacama Large Millimeter/submillimeter Array – ALMA) දුරේක්ෂය සහ ජාතික රේඩියෝ තාරකාවිද්‍යා නිරීක්ෂණාගාරය (National Radio Astronomy Observatory – NRAO) භාවිතයෙන් ඇමරිකානු ජාතික විද්‍යා පදනම සමඟ එකතුව පර්යේෂණ සිදුකරන පර්යේෂකයින් පිරිසක් විසින් තවත් අපූරු සොයාගැනීමක් සිදුකර තිබෙනවා. ඒ පෘතුවියට ආලෝක වර්ෂ මිලියන 500 ක පමණ දුරකින් කටක රාශිය (constellation Cancer) තුල එකිනෙක ගැටෙමින් පවතින UGC 4211 ලෙස නම්කළ ගැලැක්සි ...

නිරීක්ශන තාරකා විද්‍යාව සහ ආකාශ වස්තු ඡායාරූපකරනය පිලිබඳ කඳවුරක් සහ පුහුනු වැඩමුලුවක් Central Initiative for Astronomical Studies (CIAS) තාරකා විද්‍යා සංගමය මගින් සංවිධානය කර තිබෙනවා. එහි ප්‍රධාන දේශනය පවත්වනු ලබන්නේ තරු පුවත් සංස්කාරකවරයෙකු ලෙස කටයුතු කරන මහසෙන් රන්දිවෙල මහතා විසිනුයි. සැප්තැම්බර් 17 වන දින සවස හතරේ සිට මෙම වැඩමුලුව පැවැත්වීමට සියලු කටයුතු මේ වන විට Central Initiative for Astronomical Studies ...

මෙය NASA ආයතනය මගින් නිපදවන ලද කුඩා ප්‍රමාණයේ දුරේක්ෂයකි. විශ්වයේ ඇති කළු කුහර, අධි ක්‍රියාකාරී ගැලැක්සි සහ පුපුරන තාරකා වැනි ඉතා ඉහල ශක්තියකින් යුතු X-Ray විකිරණ නිකුත් කරන වස්තුන් පිළිබඳව පර්යේෂණ කටයුතු සඳහා මෙය 2012 වසරේ ජුනි 13දින අභ්‍යවකාශගත කරනලදී. මෙහි සංවේදන පරාසය කිලෝඉලෙක්ට්‍රෝවෝල්ට් 5 සිට 80 දක්වා සිමාවේ පවතී. මෙහි සලසුමද ඉතා විශේෂිතය. මෙහි සංවේදකය සහ ආලෝකය හසුරුවන කාච ...

චන්ද්‍රයාගේ අඳුරු මුහුණත පිළිබඳව පර්යේෂණ කටයුතු සඳහා 2019 ජනවාරි මස සඳට ගොඩබසින ලද Yutu 2 රෝවරය මේ වනවිට ඉන් ලබාගත් ජයාරූප චීන ජාතික අභ්‍යවකාශ පරිපාලන ඒජන්සියට ඒවා තිබෙනවා. එම ජයාරූප පෙළක් Ourspace චැනලය හරහා මාධ්‍යට නිකුත් කර ඇත. ඉන් එකක ඇත්තේ Yutu 2 රෝවර තම ධාවන පථයේ සලකුණු දෙස හැරී බලන ජායාරූපයකි. එහි පසෙක චෑන්ග් (Chang’e) රෝවරය දිස්වේ. මේ වනවිට ...

තාරකා විද්‍යාඥයින් විසින් අසල ඇති වාමන මන්දාකිණියක මධ්‍යයේ තරු “උපත ලබා දෙන” කළු කුහරයක් හබල් දුරේක්ෂය විසින් අනාවරණය කොට ගෙන ඇත.තාරකා සහ දූවිලි වලින් සාදන ලද දැවැන්ත මෙම දුවිලි වලාව නාසා විද්‍යාඥයන්ට පෙනෙන්නේ බිලිදෙකූට ජීවය ලබා දෙන “පෙකණි වැලක් ලෙසින්ය. Henize 2-10 මන්දාකිනියේ ආලෝක වර්ෂ මිලියන 34 ක් පමණ ඈතින් පිහිටි සුපිරි කළු කුහරය එහි මධ්‍යයේ සිට පැයට සැතපුම් මිලියනයක් ...

හබල් දුරේක්ෂයේ ජයාරූප වලට ඉතා අනපේක්ෂිත ලෙස හසුවුණු HIPASS J1131–31 ලෙස නම්කර ඇති මෙය ආලෝක වර්ෂ මිලියන 20ක පමණ දුරකින් පිහිටා ඇත්තකි. මෙහි විශාලත්වය ආලෝක වර්ෂ 1,200 ක් පමණ වන බවත් එය ඉතා කුඩා ප්‍රමාණයේ ගැලක්සියක් බවත් පර්යේෂකයින් පවසයි. මෙය මෙතෙක් නිරීක්ෂණය කිරීමට නොහැකිව තිබී ඇත්තේ එහි ඉදිරිපසින් තිබෙන ඉතා වේගයෙන් කරකැවෙන TYC 7215-199-1 නම් තරුකාව නිසා බව නාසා ආයතනයේ ...

කෝපන්හේගන් විශ්වවිද්‍යාලය මගින් අඟහරු මත ජිවය පිළිබඳව නව පර්යේණ වාර්තාවක් ඉදිරිපත් කර තිබෙනවා. පළමු අවුරුදු මිලියන 100 අයිස් වලින් පිරි අස්ටරෝයිඩ ග්‍රාහක කඩාවැටීම් වලට ලක්වන්නට ඇති බවත් එම අයිස් වල ජීවයට අත්‍යවශ්‍ය වන සජීවි අණු සහ ඇමයිනෝ අම්ල අණු පවතින්නට ඇති බවත් එහි දක්වා තිබෙනවා. එකල මීටර 300 කට ආසන්න ගැඹුරක් තරම් වන්නට තරම් මුළු ග්‍රහලෝකයම ජලයෙන් පිරී පැවති තිබුණු ...

නාසා හි NGS නිරීක්ෂණාගාරය (Neil Gehrels Swift Observatory) භාවිතයෙන් පර්යේෂණ පැවැත්වූ පර්යේෂකයන් පිරිසක් විසින් 2021 වසරේ දෙසැම්බර් මස 11 වන දින බුටස් රාශිය (constellation Boötes) ආශ්‍රිතව සිදුවූ ඉතා බලවත් පිපුරුමක් පිළිබඳව වාර්තාවක් ඉදිරිපත්කර තිබෙනවා. මෙය සිදුව ඇත්තේ ආලෝක වර්ෂ බිලියනයකට පමණ දුරකින්. එහිදී පෙර වාර්තා නොවූ තරම් ඉතා බලවත් ආලෝක ධාරාවන් නිකුත්ව ඇතිබවට නිරීක්ෂණය කර තිබෙනවා. එමෙන්ම එම පර්යේෂණ වලට ...

නසා හි ටෙස් (TESS-Transiting Exoplanet Survey Satellite) මෙහෙයුමෙහි දත්ත මගින් හඳුනාගත් ආලෝක වර්ෂ 100ක පමණ දුරකින් පිහිටි TOI 700 පද්ධතියේ TOI-700e ග්‍රහලොව පෘතුවියේ විශාලත්වයට 95%ක් ආසන්න ලෙස සමාන බවත් එය එහි මවු තාරකාව වටා ජිවින්ට හිතකර පරිසර තත්වයක් පිහිටීමට තරම් දුරකින් පරිබ්‍ර්හමනය වන බවත් ඔවුන් පවසනවා. එමෙන්ම එම ග්‍රහලොව මතුපිට ද්‍රව ජලය බොහෝදුරට පැවතීමට ඉඩ තිබෙන බව ඔවුන්ගේ නිගමනය ...

මිනිසාට මේ වනවිට නිරීක්ෂණය කිරීමට හැකිවී ඇති පැරණිතම මන්දාකිණි මේ වනවිට වෙබ් දුරේක්ෂය (James Webb Space Telescope – JWST) භාවිතයෙන් නිරීක්ෂණය කෙරෙමින් තිබෙනවා. මෙම මන්දාකිනි මහා පිපුරුමෙන් වසර මිලියන 400කට පමණ පෙර ඇතිවූ ඒවා වියහැකි බවත් ඒවායේ ආලෝකය අප වෙත ළඟාවීමට වසර බිලියන 13.4 පමණ කාලයක් ගතවනබවත් පර් යේෂකයින් පවසනවා. මෙම පර් යේෂණ සඳහා NIRCam කැමරාව සහ NIRSpec වර්ණාවලි නිරීක්ෂකය ...

ස්වීඩනයේ ලුන්ඩ් විශ්වවිද්‍යාලයේ පර්යේෂණයකට අනුව ක්ෂිරපථයේ පිටත තැටියේ අකාශ වස්තුවල යම්කිසි වූ චලනයක් සිදුවී ඇතිබව නිරීක්ෂණය කර තිබෙනවා. ලුන්ඩ් නිරීක්ෂනාගාරය (Lund Observatory) සහ ගයියා (Gaia) චන්ද්‍රිකා දුරේක්ෂය භාවිතයෙනි. එහිදී එම ආකාශ වස්තුන් ගේ චලනය ඉහල පහල යාමක් ලෙස වාර්තා වී ඇති බවත් එය ගල් කැටයක් වතුර පිරි පොකුණකට දැමුවිට ඇතිවන චලන රටාවට සමාන බවත් ඔවුන් පවසනවා. එමෙන්ම ඔවුන් පවසන්නේ මෙය ...

හබල් දුරදක්නය මගින් සොයාගන්නා ලද NGC 6891 ලෙස නම්කරන ලද මෙය, සුපර්නෝවා පිපුරුමක් නිසා ඇතිවුවක් ලෙසයි පර්යේෂකයින් පවසන්නේ. මෙහි මධ්‍යයේ ඇත්තේ සිසිල් වෙමින් පවතින සුදු වාමන තාරකාවයි. ඉන් අවට නිල් පැහැයෙන් දැකිය හැක්කේ සිදුවුණු පිපිරීමේදී නිකත් වුනු ගෑස් වායුන්ය. පර්යේෂකයින් පවසන ආකාරයට එහි කාලයන් දෙකකදී පිපුරුම් දෙකක් සිදුව තිබේ. ඔවුන් එලෙස පවසන්නේ පිපුරුම් වලදී නිකුත්වුනු ගෑස් වායුන්, ඉතා පැහැදිලි ස්ථර ...

අඟහරු ග්‍රහයා මතුපිට සුලං නිසා හටගන්නා කම්පන ආධාර කර ගනිමින් එහි මතුපිට පෘශ්ඨයේ සිට මීටර 200 දක්වා ගැඹුරක් දක්වා විහිදෙන භූගත සිතියමක් නිර්මානය කිරීමට පර්යේශකයන් සමත් වී තිබෙනවා. මේ සඳහා ඔවුන් ඉන්සයිට් යානයේ සංවේදක යොදා ගනු ලැබුවා. මේ තුලින් අඟහරු ග්‍රහයාගේ ඉතිහාසය පිලිබඳ වැදගත් කරුනු ගනනාවක් අනාවරනය කර ගැනීමට පර්යේශකයින් සම්ත් වී තිබෙනවා. ඒ අනුව අඟහරු මතුපිටම පිහිටි වැලි සහිත ...

වසරක් තුල පිපුරුම් 1600 ක් පමණ වාර්තාවී ඇති, FRB-121102 නම් ආලෝක වර්ෂ බිලියන 3ක් පමණ ඈතින් පිහිටි වාමන මන්දාකිණියේ සිදුව ඇති මෙම පිපුරුම් මාලාව, 2007 වර්ෂයේදී චීනයේ මීටර් පන්සියයක විවරය ගෝලාකාර රේඩියෝ දුරේක්ෂය (FAST) භාවිතා කරමින් විද්‍යාඥයින් විසින් නිරීක්ෂණය කර තිබෙනවා. එම සිදුවීම “වේගවත් ගුවන්විදුලි පිපුරුමක්” (Fast Radio Burst – FRB) ලෙස හඳුන්වාදී තිබෙනවා. එම පිපුරුම යම්කිසි රටාවකට අනුව සිදුවී ...

Image credit: Yelena Vereshchaka\TASS via Getty Images සූර්ය කුණාටු පිලිබඳව මෙන්ම එහි බලපෑම් පිලිබඳව විස්තරාත්මක ලිපියක් පසුගිය දිනක තරුපුවත් තුලින් ගෙන ආ බව ඔබට මතක ඇති. එම ලිපියට මෙම සබැඳියෙන් පිවිසෙන්න. පසුගිය ඔක්තෝබර් 28 වන දින සූර්යා මතුපිට බලසම්පන්න X1 වර්ගයේ ගිනි සිලුවක් හටගත් අතර ඒ නිසා මුදාහැරුන ආරෝපිත අංශු හේතුවෙන් හැලෝවීන් රාත්‍රිය හෙවත් ඔක්තෝබර් 31 දිනයේ G3 කාණ්ඩයේ භූ ...