ලෝකයේ ඉමහත් ‍ගෞරවයක් දිනා ඇති නොබෙල් සම්මාන සඳහා සුදුස්සන් 8 දෙනෙක් 2021වසර සඳහා ස්වීඩනයේ නොබෙල් සම්මාන කමිටුව විසින් දැන් නම් කර තිබේ. සාහිත්‍යය, වෛද්‍ය විද්‍යාව, රසායන විද්‍යාව හා භෞතික විද්‍යාව සඳහා සුදුස්සන් කර ඇත. ඔක්තෝබර 7 වැනිදා නොබෙල් සාම සම්මානය සඳහා සුදුස්සන් ප්‍රකාශයට පත් කර ඇත. තවමත් නම් කරන්නට ඇත්තේ ආර්ථික විද්‍යාව සඳහා වූ සම්මානය පමණය. ඒ කමිටුවෙන් බාහිරව පිරිනැමෙන්නක් ...

දිසාපති වික්‍රමසිංහගේ රූමත් දියණිය වූ ක්ෂාන්ති පියාණන්ගේ ප්‍රශ්නයකට පිළිතුරු දෙමින් “තාත්තා මැනවයි තෝරන කෙනකුට මම කැමති වෙන්නම්. නමුත් පළමුවෙන් ම ඔහු නිරෝගී, විකලාංග නැති, උස මහත පුරුෂයකු වෙන්න ඕනෑ. තවද ආණ්ඩුවේ වැදගත් රක්ෂාවක් කරන කෙනකු වෙන්නත් ඕනෑ.” යයි කීවාය. අභයසිංහ, බක්මීවැව, කහවිට සහ ධීරසේකර යන සිව්දෙනාගෙන් කෙනකු තම දියණියන්ගේ අත ගනිතැයි වික්‍රමසිංහ ආශාවෙන් බලාපොරොත්තු විය. සතර දෙනා ම නිරෝගී හොඳ ...

මීට අවුරුදු හැටකට ඉස්සර, අප පාසල් යන කාලේ අප වැනි ළමයින්ට දැනුම බෙදා දීම ගැන වැඩිපුර වෙහෙසුණු විශිෂ්ට ගුරුවරයෙක් සිටියේ ය. ඔහු නමින් එස්. පී. පෙරේරා විය. ගණිත විනෝදය ගෙනා රුසියානු ජාතික වී. පෙරල්මාන් වගේ එතුමා බුද්ධි කලම්බනය සඳහා අපූරු ප්‍රහේලිකා, ගණිත ගැටලු ඉදිරිපත් කළේය. එතුමා විශ්ව දැනුම සොයන පාඨකයන්ට රීඩර්ස් ඩයිජෙස්ට් පන්නයේ සඟරාවක් ‘පාඨකයා’ යනුුවෙන් ඉදිරිපත් කළේ ය. දෙවනුව ...

ඇමරිකාවේ මිචිගන්වල 6 හැවිරිදි දරුවෙක් මහ ලොකු හපන්කමක් කරලා තියෙනවා. ඒ මීට අවුරුදු 12,000කට පෙර ජීවත්ව දැනට වඳ වී ගොස් ඇති මස්ටොඩොන් (mastodon) නම් පුරාතන ඇත් විශේෂයට අයත් දතක පොසිලයක් සොයා ගැනීමයි. ජුලියන් ගැග්නන් (Julian Gagnon) නම් මේ පුංචි දරුවා ඔහුගේ දෙමාපියන් සමග මිචිගන් ජනපදයේ රොචෙස්ටර් හිල්හී ඩයිනොසෝර හිල් ස්වාභාවිත වනරක්ෂිතයේ ඇවිද යමින් සිටියදියි, මේ විස්මයජනක සොයා ගැනීම කරලා තියෙන්නේ. ...

මේ 8 හැවිරිදි නිකෝලී ඔලිවීරා (Nicole Oliveira) ලෝකයේ ඉන්නා ළා බාලම තාරකා විද්‍යාඥවරියයි. ඇමරිකාවේ නාසා ආයතනය සමග සම්බන්ධ වෙමින් කටයුතු කරන අය දැනටමත් අභ්‍යනාශයේ සැරිසරන ග්‍රහ වස්තූන් 18ක් දැනටමත් සොයා දීලා. නාසා ආයතනය අන්තර් ජාතික තාරකා විද්‍යා ගවේෂණාත්මක සහයෝගිතා වැඩ සටහනක් දියත් කර තියෙනවා. ඒ අනුව ලොව පුරා විසිරී සිටින අහස නිරීක්ෂණය කරන ආධුනික තාරකා විද්‍යාඥයන්ට, ගවේෂකයන්ට ඒ වැඩ සටහනට ...

ඇය භාරතයේ ගීත කෝකිලාවයි. ලෝක ගායන ලෝකයේ රැජිනයි. මෙතෙක් ලොව වැඩි ම ගීත ගණනාවක් පටිගත කළ ගායිකාවයි. ලොව භාෂා වැඩි ම ගණනකින් ගී ගැයූ අසහාය ගායිකාවයි. ඒ එක භාෂාවක් සිංහල වීම විශේෂත්වයකි. දශක අටක් තිස්සේ එක සේ ගී ගැයූ ‘සදාහරිත’ ගායිකාව ඇයයි. ඉන්දියාවේ විශ්ව විද්‍යාල හතරකින් ආචාර්ය උපාධි හතරකින් පිදුම් ලැබූ එකම කාන්තාව ඇයයි. ප්‍රංශ රජය එරට පිරිනමන ‘ලීජන් ඔ‍ෆ් ...

මේ තමා ලෝකයේ පැරණිම චිත්‍ර. මේ අත් පාවලින් බිහි කළ විස්මිත චිත්‍ර පෙළක්. මේවා හමුවෙලා තියෙන්නේ ටිබෙට් සානුවෙන් (Tibetan Plateau). මේවා වසර 226,000ක් පැරණියි කියලයි කියන්නේ. ප්‍රාග් ඓතිහාසික යුගයේ මේ ප්‍රදේශයේ විසූ ළමයින්ගේ නිර්මාණ ලෙසයි, මේවා සැලකෙන්නේ. ලොව පැරණිම චිත්‍ර - වසර 226,000ක් පැරණි යැයි පර්යේෂකයන් සලකන මේ චිත්‍රවල ත්‍රිමාන ක්‍රමයට ස්කෑන් කළ පිළිබිඹුවක්.මේ චිත්‍ර පැනලය මුලින් ම හමුවෙලා තියෙන්නේ ...

සිනමා සක්විති ගාමිණි ෆොන්සේකා මියගොස් පසුගිය සැප්තැම්බර් 30 වැනිදාට වසර 17 පිරුණා. ඒ නිමිත්තෙන් වෘත්තීය සිනමා රංගනයට හා පොදුවේ සිනමාවට ඔහුගෙන් වු සේවය ගැන සටහනක් තබන්නට හිතුණේ අද රිදී තිරයේ පමණක් නොව පුංචි තිරයේත් ඉන්නා මහා නළුනිළි කන්දරාවට අයත් වැඩි දෙනකු නොදන්නා නිසා ඔවුන් දැනුවත් කරන අටියෙනුයි. සිනමා සක්විති ගාමිණි ෆොන්සේකාසිනමා කර්මාන්තයේ ආරම්භයේ දී රංගනය ඉටු කළ නළු නිළියන්ට ප්‍රධාන ...

ජලය පිරවූ විදුරුවකට කොන්ඩිස් හෝ වෙන යම් සායම් කැටයක් දමා එය නිශ්චලව තබන්න. සායම් ටිකෙන් ටික ජලය පුරා විසිර යනු දැකිය හැකියි. අවර්ණ ජලය කෙමෙන් කෙමෙන් සායමේ පැහැය ගෙන පසුව මුළු ජලය ම එකසේ පැහැගනු ඇති. එසේ සායම් අංශු ජලය පුරා ඉබේ ම පැතිර ගියේ විසරණය නම් ක්‍රියාවලිය මඟිනුයි. බාහිර ශක්තියක් නොමැතිව මේ ආකාරයට අංශු වර්ගයක් වැඩි තැනක සිට අඩු ...

යම් රසායනික විපර්සාසයක් අඩු ශක්තියක් යොදා වැඩි වේගයකින් සිදු කිරීම සඳහා විද්‍යාඥයන් විසින් ඒවාට යම් බාහිර ද්‍රව්‍ය එකතු කරනු ලබනවා. එමගින් සිදු වන්නේ සාමාන්‍යයෙන් අසීරු මාර්ගයක් ඔස්සේ සිදුවන එම විපර්සාස වඩාත් පහසු මාර්ග ඔස්සේ සිදු කිරීම සදහා යොමු කිරීමයි. ‘ප්‍රේරණය’ යනු යොමු කරන නැතිනම් පොලඹවන යන අරුත දෙන අතර ‘උත්-‘ යන්නෙන් එම ගුණය වැඩි දියුණු කිරීමක් අඟවනවා. උත්ප්‍රේරක යන සිංහල ...

ශ්‍රී ලංකාවේ ඉරණම වෙනස් කළ ශෝචනීය සිදුවීමක් මීට වසර 62කට පෙර, 1959 සැප්තැම්බර් 25 වැනිදා සිදුවුණා. අපේ රටේ සිදු වූ ප්‍රථම දේශපාලන ඝාතනය එයයි. ඊට ගොදුරු වූයේ ‘ආසියාවේ රිදී සීනුව’ ලෙස විරුදාවලි ලබා සිටි අගමැති ඇස්. ඩබ්ලිව්. ආර්. ඩී. බණ්ඩාරනායක මහතායි. එදා එම සිදුවීමට අදාළ පැය 48ක සිදුවීම් නැවත ආවර්ජනය කිරීමකි, මේ. ඇස්.ඩබ්ලිව්. ආර්. ඩී. බණ්ඩාරනායක අගමැතිතුමාඑක්සත් ජාතීන්ගේ මහා මණ්ඩල ...

කොග්ගල ප්‍රාඥයා ලෙස විරුදාවලි ලත් මාර්ටින් වික්‍රමසිංහගෙන් පසු එතුමාගේ අඩුව පිර වූ මහා ලේඛකයා ලෙස කේ. ජයතිලක හඳුන්වා දෙන්න පුලුවන්. මාර්ටින් වික්‍රමසිංහ සූරීන් වගේ ම ඔහු ද සාම්ප්‍රදායක අධ්‍යාපන ක්‍රමයෙන් පිට පැන ස්වෝත්සාහයෙන්, ගවේෂණය තුළින් සිය ප්‍රතිභාව මතු කර ගත්තෙක්. ඔහු වික්‍රමසිංහයන් ගිය මඟ ගිය අපේ ලේඛකයන් අතරින් ප්‍රමුඛයා ද වෙනවා. මාර්ටින් වික්‍රමසිංහයන් මෙන් පුවත් පත් කලාවේදියෙකු නොවුනද ඔහු වික්‍රමසිංහයන් ...

රජතුමා එක්ක කතාබහක යෙදී සිටියදී නස්රුදින් තමාගේ බූරුවා ගැන වර්ණනාවක් කළා. ‘රජතුමනි, මගේ බූරුවා අති දක්ෂයෙක්. මට පුලුවන් වේවි ඌට පොත් කියවන්න පුරුදු කරන්නත්’ නස්රුදින් මහත් ආඩම්බරෙන් කිව්වා. ‘එහෙනම් ඔහෙගෙ බූරුවාට පොත් කියවන්න උගන්වනවා. මං ඔහෙට තුන් මාසයක් කල් දෙනවා.’ රජතුමා නියෝග කළා. නස්රුදින් ගෙදර ගිහින් බූරුවාට පොත් කියවන්න පුරුදු කරන්න පටන් ගත්තා. ලොකු පොතක් අරන් ඒකෙ පිටු අතර බූරුවා ...

ක්‍රමාකුංචනය (Peristalsis) යන වදන, විද්‍යාව හදාරන දරුවන්ට මෙය නුහුරු නුපුරුදු වදනක් නොවේ. ආහාර මාර්ගය ගැන ඉගෙන ගනිද්දි මෙය නිතර භාවිත වන වදනක්. ආහාර මාර්ගය කියන නාළයේ පිහිටි වටකුරු පේශි, අනුපිළිවෙළට හැකිළීමත්, දිගහැරීමත් නිසා ආහාර එම නලය දිගේ ගමන් කරවීමට මෙය දායක වෙනවා. එපමණක් නොවේ. වකුගඩුවල පෙරෙන මූත්‍ර මූත්‍රාශයට තල්ලු කර යැවීමට, පිත් යුෂ පිත්තාශයෙන් ග්‍රහණිය වෙතට තල්ලු කිරිමට මෙන්ම ඩිම්බ ...

දැන් විද්‍යාව ගැන හදාරපු ළමයකු ලොව නැති තරම්. පාසලේ දී විද්‍යාව අමාරුයි කියලා හිතපු අය වුනත් විද්‍යාව ගැන දන්නවා. ඒත් වානිජ්‍යය කීවත්, රංගනය, සංගීතය, තාක්ෂණය කීවත් ඒ විෂයයන් වුනත් ඉගෙන ගන්න එකත් ලේසි නැහැ, අමාරුයි. හොඳ නළුවකු, හොඳ සංගීතඥයකු, හොඳ ව්‍යවසායක‍යකු වන එකත් පහසු දෙයක් නෙවෙයි. ඒක විද්‍යාව ඉගෙන ගන්නවාට වඩා අමාරුයි. විද්‍යාව, කලාව කියල විශේෂයක් නැහැ, හැම කුසලතාවක් ම, ...

සංචාරක ආකර්ෂණය බොහෝ විට සිදුවන්නේ රටක නෙත පිනවන, ගත සනහන. විස්මය දනවන, තැන්වලටයි. ඒ වගේ ම රටක ඓතිහාසික හා පුරාවිද්‍යාත්මක වටිනාකම් ඇති තැන් ද සංචාරක ආකර්ෂණයට ලක් වෙනවා. ඒ විතරක් නෙමෙයි, ආගමික වශයෙන් වැදගත්කමක් උසුලන තැන් ද අදාළ බැතිමතුන්ගේ ආකර්ෂණයට ලක්වන නිසා ඔවුන් ඒ තැන් වන්දනාවේ යාමට පෙලඹෙනවා. මේ කරුණු නොසලකා සංචාරකයන් හා වන්දනාකරුවන් ආකර්ෂණය කර ගන්නට ක්‍රමෝපායයන් යොදන අවස්ථාත් ...

ගණිතයෙහි මහ පෙරළිය ඇති වූයේ බින්දුව (0) ආවාට පසුවයි. කිසිත් නැති තැන හෙවත් ශූන්‍යය හැඳින්වීමට මානව ඉතිහාසය පුරා කිසිදු ක්‍රමයක් තිබුනේ නැහැ. බින්දුව හෙවත් ශූන්‍යය යන අදහස ඉතාමත් ඈත අතීතයට දිවයන්නක්. ක්‍රිස්තු පූර්ව 3 වන සියවසේ දී ශූන්‍යය යන අදහස මිනිසා තුළ පැවති බව මිසොපොටේමියානු ශිෂ්ටාචාරයට අයත් රූපාක්ෂරවල තියෙනවා. ක්‍රිස්තු වර්ෂ 4 වන සියවසේ දී මායා ශිෂ්ටාචාරයට අයත් මානවයාත් ශූන්‍යය ...

කොළඹ සිටි ඉංග්‍රීසි ආණ්ඩුකාරයා වූ සර් රොබට් බ්‍රවුන්රිග්ගේ මෙහෙයවීම යටතේ ඉංග්‍රීසි භට සේනාංක කීපයක් සිංහලයේ අන්තිම රජු වූ ශ්‍රී වික්‍රම රාජසිංහ රජතුමා ජීවග්‍රහයෙන් අල්ලා ගනු පිණිස උඩරට පුරා සෝදිසි මෙහෙයුමක් දියත් කළ ආකාරය ඊයේ ‘මල්කැකුළු’ තුළින් කීවා ඔබට මතක ඇති. ඒ ගමනේ දී රජු කෙරෙහි උරණව සිටි උඩරට රදලවරුන්ගේ සහය ද ඉංග්‍රීසීන්ට ලැබුණා. ඇහැලේපොළ දරුවන් කෙටවීමේ සිද්ධියෙන් පසු ශ්‍රී වික්‍රම ...

ඇහැලේපොළ දරුවන් කෙටවීමේ සිද්ධියෙන් පසු උඩරට විසූ උස් පහත්, ලොකු කුඩා, හැම දෙනකු ම සිංහලේ අන්තිම රජු වූ ශ්‍රී වික්‍රම රාජසිංහයන් කෙරෙහි දැඩි සේ කලකිරීමට පත් වුණා. ඒ අවස්ථාවෙන් ප්‍රයෝජනය ගැනීමට කල්පනා කළ කොළඹ සිටි ඉංග්‍රීසි ආණ්ඩුකාරයා වූ සර් රොබට් බ්‍රවුන්රිග් වහා ක්‍රියාත්මක වුණා. ඔහු ඇහැලේපොළ අදිකාරම්ගේ මග පෙන්වීම යටතේ යුද්ධ භට කණ්ඩායම් කීපයක් උඩරට බලා පිටත් කර යැවීමට කටයුතු ...

කුරුල්ලන් ගැන අපි මෙතෙක් සිතා සිටි විධිය වැරදියි. කුරුලු මොළේ ගැන විස්මිත හෙළිදරවුවක් පසුගිය දා නවසීලන්තයෙන් ආවා. නවසීලන්තයේ ඕක්ලන්ඩ් විශ්ව විද්‍යාලයේ පර්යේෂකයන් පිරිසක් තමයි, මේ අපූරු නිරීක්ෂණය කරල තියෙන්නෙ. නවසීලන්තයේ විලෝබෑන්ක් වනජීවි රක්ෂිතයේ ඉන්නා බෲස් නම් කේයා (Kea) ගිරා වර්ගයේ කුරුල්ලකුගේ චර්යාවන් නිරීක්ෂණය කර ඔවුන් පර්යේෂණ පත්‍රිකාවක් පිළියෙල කරල තියෙනවා. අධ්‍යයනය කළ ඕක්ලන්ඩ් විශ්ව විද්‍යාලයේ මනෝවිද්‍යාඥ අමාලියා බැස්ටෝස් කේය ගිරවකු ...