වසරක් පාසා, ‘ද බුකර්’ (The Booker) සම්මානය පිරිනැ‍මෙන්නේ ඉංග්‍රීසි භාෂාවෙන් ලියා බ්‍රිතාන්‍යයේ සහ අයර්ලන්තයේ ප්‍රකාශයට පත් ‌කෙරෙන හොඳම නවකතාවටය. ජයග්‍රාහී ලේඛකයාට හෝ ලේඛිකාවට තෑගි වශයෙන් පවුම් 50,000 ක මුදලක් (ශ්‍රී ලංකා රුපියල් 20,465,650 ක් පමණ) ද සමඟ සම්මානයක් හා සහතික පත්‍රයක්ද හිමිවෙයි. සම්මානලාභී සමන්තා හාවිබුකර් සම්මාන ප්‍රදානය ආරම්භ වූයේ මීට වසර 55 කට පෙර, 1969 වසරේදීය. එදා මෙදා තෙක් සම්මානයට ...

විස්මය, මවිතය හා පුදුමය, මගේ ජීවිතයට සුවිශේෂ වූ වචන තුනකි. මගේ ලේඛන ජීවිතයේ දශක හයක් පුරා මගේ ගමන් සගයන් වූයේ ඒ වදන් තුනයි. කුඩා කාලයේ සිට ම ජනතා ළමා පිටුවට, ලංකාදීපයේ ළපටි පෙළට, ගුවන්විදුලියේ ළමා පිටියට, පසුව සරස්වතී මණ්ඩපය කළ පසු එයට, මා ලියූ ලිපි හැම එකක් ම නො වරදවා ම පළ වූයේ නිතර ම විස්මය ඒවායෙහි දවටා තිබූ බැවිණි. ...

චීන-නේපාල දේශසීමාවේ පිහිටි, හිමාල කඳු වැටියට අයත් එවරස්ට් ශිඛරය, එසේත් නැතිනම් එවරස්ට් කන්ද ලොව උසම කන්දයි. එවරස්ට් කන්දේ උස අඩි 29,031 කි. මීටර්වලින් නම් එය 8,848 කි. එවරස්ට් මුදුනට යෑම අභියෝගයක් බව අමුතුවෙන් කිවයුතු නොවෙයි. සැබැවින්ම භූ විද්‍යාත්මක පුදුමයක් ලෙස සැලකෙන එවරස්ට් කන්ද දිනෙන් දින උස යන බව භූ විද්‍යාඥයන් පැවැසුවේ අද ඊයේ නොවෙයි. මෙය පුදුමයට කරුණක් ද නොවෙයි. එවරස්ට් ...

නස්රුදින්ගෙ යාළුවෙක් එයාගෙ ගෙදර නස්රුදින්ට භාර දීලා දුර බැහැර රස්සාවකට ගියා. යාළුවගෙ ගෙදර යාළුවගෙ අම්මත් නෝනත් විතරක් නෙවෙයි බල්ලෙකුත්, පූසෙකුත් හිටියා. “මොනව හරි වුණොත් මට දන්වපං මචං” යාළුවා යන්න ඉස්සරින් නස්රුදින්ට කිව්වා. “හරි! හරි! මං ඒවා ගානට කරන්නම් උඹ යන වැඩේ හරියට කර ගනිං” නස්රුදින් කිව්වා. ටික දවසක් ගත වුණා. යාළුවාගේ පූසා හදිසියේ ම මැරුණා. නස්රුදින් යාළුවාට පණිවිඩේ කෙළින් ම ...

ඇල්ෆ්‍රඩ් බර්නාඩ් නොබෙල් (Alfred Bernhard Nobel) ස්වීඩනයේ අගනුවර වූ ස්ටොක්හෝම් හිදී උපන්නේ 1833 ඔක්තෝබර් 21 වැනිදාය. ඒ හරියටම මීට අවුරුදු 191 කට පෙර අද වගේ දවසකය. ඔහුගේ පියා ඉමානුවෙල් නොබෙල් (1801-1872) නව නිපැයුම්කරුවෙකි; ඉංජිනේරුවෙකි. ඔහුගේ මව ඇන්ඩ්‍රියේටා නොබෙල් (විවාහයට පෙර ඇල්සෙල්) වූවා ය. ඔවුන් දෙදෙනා 1827 දී විවාහ වූහ. ඇල්ෆ්‍රඩ් ඔවුන්ගේ දරුවන් අට දෙනා ගෙන් තුන්වැනි පිරිමි දරුවාය. ඔවුන් අන්ත ...

ස්වීඩන ජාතික රසායන විද්‍යාඥ ඇල්ෆ්‍රඩ් නොබෙල්ගේ අවසන් කැමැත්තට අනුව පිරිනැමෙන ලොව විශිෂ්ටතම සම්මානය වූ නොබෙල් සම්මාන හිමිවන ශ්‍රේෂ්ඨයන්ගේ නම් දැන් ප්‍රකාශයට පත් කර ඇත. මේ සඳහා පිරිනැමෙන රන්පදක්කම හා මුල්‍යමය ත්‍යාග පිරිනැමීම ආරම්භ වූයේ 1901 වසරේ සිටය‍. මේ සම්මාන පිරිනැමෙන්නේ භෞතික විද්‍යාව, රසායනික විද්‍යාව, කායික විද්‍යාව සහ වෛද්‍ය විද්‍යාව, සාහිත්‍යය, සහ සාමය යන ක්ෂේත්‍රවලටය. (ආර්ථික විද්‍යාව සඳහා නොබෙල් ත්‍යාගය පිරිනැමුණේ ...

එංගලන්තයේ ලන්ඩන් නුවර පිහිටි කීව් (Kew Gardens) රාජකීය උද්භිද උද්‍යානය යුනෙස්කෝ ලෝක උරුමයක් ලෙස නම් කළ තැනකි. ලෝකයේ විශාලතම උද්භිද උද්‍යානය ලෙස හැඳින්විය හැකි මෙහි එන නරඹන්නකුට සජීවී ශාක විශේෂ 50,000කට වැඩි එකතුවක් දැකගත හැකියි. 1759 දී ආරම්භ කළ‍ මේ උද්‍යානය හෙක්ටයාර 132ක් පුරා පැතිර පවතිනවා. හෙක්ටයාර 350ක ආරක්ෂක භූමි ප්‍රදේශයක් ද මෙයට අයත්. මෙහි උද්භිද විද්‍යා පර්යේෂණ සිදු කරන ...

ලෝකයේ ‍රටවල් බොහොමයක් මූණ දී ඇති ප්‍රධාන ප්‍රශ්නයක් වේ නම් ඒ දේශ සීමා අර්බූදය. ඉන්දියාවත් පාකිස්ථානයත් අතර එවැනි අර්බුදයක් තිබේ. ඒ කාශ්මීර දේශ සීමාවෙහි ය. දුපතක් වුවත් අපටත් ඉන්දියාව දේශ සීමා අර්බුදයක් තිබේ. චීනයත් ඉන්දියාවත් අතර පමණක් නොව චීනයත් ජපානයත් අතරත් දේශසීමා අර්බුදයක් තිබේ. අර්බුදයක් නැතිව දේශසීමා එහා මෙහා කර ගන්නා ර‍ටවල් දෙකක් යුරෝපයේ ඇත. ඒ යුරෝපයත් ස්විට්සර්ලන්තයත් ය. මේ ...

අද ඔක්තෝබර් 1 වැනිදා ලෝක ළමා දිනය සමරනු ලබන්නේ ශ්‍රී ලංකාව ඇතුළු රටවල් තුනක් විතරය. අනෙක් රටවල් දෙක නම් ගෝතමාලාව හා එල් සැල්වදෝර් යන ඒවාය. ශ්‍රී ලංකාවේ අප ලෝක ළමා දිනය ලෙස ඔක්තෝබර් 1 වැනිදා සමරන්නේ වසර දශක අටකට පමණ පෙර සිටය. එය අද ලෝක ළමා දිනය ලෙස සැමරීම සම්පූර්ණයෙන් ම වැරදිය. එය අපේ ජාතික ළමා දිනය කීවාට නම් වරදක් ...

අන්තර්ජාතික පරිවර්තකයන්ගේ දිනය අදට යෙදී තියෙනවා. මෙවර මේ දිනය යෙදී ඇත්තේ සැප්: 30 වැනි සඳුදාටයි. මේ දිනය මුලින් ම එක්සත් ජාතීන් විසින් නම් කරන ලද්දේ 2017 මැයි 24 වැනිදා පැවැත් වූ එක්සත් ජාතීන්ගේ මහා මණ්ඩල සැසිවාරයේදියි. ලොව පුරා විසිර සිටින වෘත්තීය පරිවර්තකයන්ගේ කාර්යභාරය අගයන්නටයි, මේ දිනය නම් කර ඇත්තේ. අතීතයේ බයිබල පරිවර්තකයකු ලෙස ප්‍රසිද්ධව සිටි, පසුව පරිවර්කයන්ගේ සාන්තුවරයා ලෙස නම් ...

අපේ හිතමිතුරන් කීපදෙනකු ම පසුගියදා අප අතහැර දමා දිවිසැරියෙන් සමු ගත්තා. එයින් අපේ වේදිකාවෙන් ද, සිනමාවෙන් ද, රූපවාහිනියෙන් ද, ගුවන්විදුලියෙන් ද, ගීත රචනයෙන් ද, අප ආනන්දයට පත් කළ ඩබ්ලිව්. ජයසිරි ප්‍රධාන ය. ඔහු 2024 සැප්තැම්බර් 22 වැනිදා ජීවිතයෙන් සමුගත්තා. ඒ වන විට ඔහු 77 හැවිරිදි වියේ පසු වුණා. මේ ලිපිය පළ වෙන්නේ ඒ නිමිත්තෙනි. ඩබ්ලිව් හතරේ හිතුවක්කාරයා ඩබ්ලිව් අකුර මුලකුරට ...

ලෝකයේ සිදුවුණු අලුත්ම පර්යේෂණයකින් පිරිමින්ට තරු විසිවෙන කත‍ාවක් හෙළිදරවු වෙනවා. අනාගතයේ දී ස්ත්‍රීන් ඉතිරි වී පිරිමි සඳහටම ලොවෙන් තුරන් වී යන බවක් අලුත් ම අධ්‍යනයකින් කියැවෙනවා. ගැහැනු පිරිමි සහ ලිංගභේදය ගැනත්, මානව පරිණාමයේ අනාගතය කෙබඳු වේවිද යන්න ගැනත් පසුගිය දා ලොකු කතාබහක් ඇතිවිය. ඒ, මෙම නව අධ්‍යයනයක් මුල්කොට ගනිමිනි.අනාගතයේ ‘වයි’ වර්ණදේහ ක්ෂය වී, සදහටම නැතිවී යෑමට ඉඩ ඇති බවය.ඇමරිකාවේ හා ...

පසුගිය දා ලෝක විද්‍යාඥයන් කලබලයට පත් කළ විස්මය දනවන සිදුවීමක් පිලිපීනයට ඉහළින් අහසේ හදිසියේ ම දැක ගන්නට සිදු වුණා. මීටරයක් (අඩි 3ක්) විතර පළල ග්‍රහකයක් අපේ පෘථිවිය දෙස වේගයෙන් ඇදී ආවා. ඒ ග්‍රහකය පෘථිවිය දෙසට එන බව විද්‍යාඥයන් දුටුවේ පැය අටකට පෙරාතුවයි. ඒ ගැන ඔවුන් විමසිල්ලෙන් පසු වුණා. මුලින් ම එය දැක පැය අටකට පසු පෘථිවි වායු ගෝලයට ඇතුළු වුණු ...

සෙනසුරු හෙවත් ශනි ග්‍රහයාගේ වළලු මාස හයකින් අපට නොපෙනී යනවා! මෙහෙම කියන්නේ ඇමරිකාවේ නාසා ආයතනයයි. අපේ සෞරග්‍රහ මණ්ඩලයේ ඇති දර්ශනීය ග්‍රහයා ලෙස සෙනසුරු සැලකුම් ලබන්නේ මේ අලංකාර වළලු නිසයි. මේ අලංකාර වළලු මෙයාකාරයෙන් පෘථිවියේ ඉන්නා අපට දැක ගත හැකිවන්නේ 2025 වන තෙක් විතරයි. 2025 මාර්තු ‍23 තමා මේ අලංකාර වළලු මේ විදියට තියෙන බවට අපට පේන්නේ. එදාට තුනී රේඛාවක් බව ...

මීට වසර 150කට පෙර අපේ රටේ සුන්දරත්වය ලොවට කී අපූරු මිනිසකු මෙරටට ආවේ ය. අපේ රටේ ලස්සන ඔහු අපට කලින් දුටුවේය. එදා තරුණ වියේ දී ම, නැවෙන් ආ ගමනේ දී, අපේ රටේ සුන්දරත්වය ඈත තියාම දුටු ඔහු ලංකාවට අසීමිත ලෙස ආදරය කරන්නට විය. ඒ බව ‘ගොල්ඩන් ටිප්’ නම් 1900 දී පළ කළ ඔහුගේ මුල් කෘතියෙන් ම හෙළි කළේය. ලංකාව ...

මීට වසර 65කට පෙර පැවති මුල් ම රාජ්‍ය සාහිත්‍ය සම්මාන උළෙලක දී රාජ්‍ය සම්මානයක් පිරිනැමිණ. ඒ ‘මියගිය කිරිල්ලිය’ නමින් 1959 පළ කළ කාව්‍ය කෘතියකටය. එය කාව්‍ය නිර්මාණයකට රජයෙන් පිිරිනැමුණු ප්‍රථම සම්මානය විය. ‘නිශාද’ නමින් ‍එම කාව්‍යය රචනා කරන ලද්දේ විමල් අභයසුන්දර කවියා විසිනි. ඒ වසරේදී ම ඔහුට පීතෘ පදවිය හිමිකළ ප්‍රණීත් නිශාද පුත්‍රයා තවත් වසර 45කින් ඒ රාජ්‍ය සම්මානය හිමිකර ...

ලෝක ප්‍රකට ජර්මන් ලේඛකයෙකු තම ලොකුම හිතවතා අමතා සිය අන්තිම කැමැත්ත ප්‍රකාශ කළේ මෙහෙමයි. “මගේ නොපළ ලේඛන කිසිවක් යළි පළ කරන්න දෙන්න එපා! ඒවා සියල්ල මගේ මරණයෙන් පසු විනාශ කර දමන්න! පළ වූ පොත් නැවත පළ කරන්න ඉඩ දෙන්න එපා!” මේ තම මිතුරු වූ තවත් ජර්මන් නවකතාකරුවකුට කී කතාවකි. ඔහු අන් කිසිවකු නොව ෆ්‍රාන්ස් කෆ්කා (Franz Kafka) ය. මිතුරු නවකතාකරුවා ...

විද්‍යාඥයන්ට හමුවුණු අලුත් ඩයිනසෝර යෝධයකු ගැන කියන්නයි මේ හදන්නේ. ඇමෙරිකා - කැනඩා දේශසීමාවේ, ඇමෙරිකා එක්සත් ජනපදයේ මොන්ටානාහි ජූඩිත් ගංගාව පිහිටි භූමිය (Judith River Formation) ඩයිනසෝර පොසිල සඳහා ප්‍රකටය. ‘මොන්ටානා බෑඩ්ලන්ඩ්ස්’ (Montana's Badlands) නමින් හැඳින්වෙන මෙම භූමියේ, පොසිල විද්‍යාඥයෝ නිරන්තරයෙන් කැණීම් කරති. ඒ, වසර මිලියන ගණනක් අතීතයේ මිහිමත රජ කළ දැවැන්තයන් හෙවත් ඩයිනසෝරයන්ගේ පොසිල අස්ථි සොයමිනි. 2019 වසරේ දී කැණීම් කරමින් ...

“ලොව ගණ’ඳුර දුරු කරන්න ගුණ නුවණට මඟ පෙනෙන්න පුංචි අපට දැනුම දෙන්න හඳමාමට සවන් දෙන්න” ජනප්‍රිය ගායක ජේ. ඒ. මිල්ටන් පෙරේරාගේ හඬින් ගැයුණු මේ තේමා ගීතය දසක හයක් තිස්සේ ගුවන් විදුලියෙන් ප්‍රචාරය වූවා අපට මතකය. මේ තේමා ගීතය ඇසෙත් ම මොන සෙල්ලමක් කර කර සිටියත් ඒ සියල්ල අතරමඟ නවතා දමා පොඩිත්තන් ගුවන්විදුලි යන්ත්‍රය වටා රොක් වූ හැටි, ගත වූ හැට ...

ලෝකයේ උතුම්ම රස්සාව කුමක් දැයි ඔබ මගෙන් ඇසුවොත් මා දෙන උත්තරය කුමක් ද? එය රහසින්වත් පව් නො කෙරෙන, බුදුරජාණන් වහන්සේ ආර්ය අෂ්ටාංගික මාර්ගයේ දී ‘සම්මා ආජීව‘ කියා හැඳින්වූ රැකියාවක් විය යුතු යැයි මම කියමි. ලේඛකයකු වන මා කරන්නේ ද එවැනි උතුම් රැකියාවකි. එහෙත් ලේඛකයන් අතින් තෙවන සිල්පදය කැඩුණු අවස්ථා ඔවුන්ගේ ලේඛන තුළ බොහෝ විට මම දැක ඇත්තෙමි. එහෙත් එසේ නොවන, ...