2022/06/08 – ලංකාදීප
කාබුල් නගරයට කිලෝ මීටර් එකසිය තිහක් දුරින් පිහිටි ලෝක ප‍්‍රකට බාමියන් බුදු පිලිම වනසන ලද තලෙයිබාන්වරු ඇෆ්ගනිස්ථානයේ කාබුල් නගරය නැවතත් ලෝක අවධානය දිනා ගන්නට සමත් වී ඇත. කාබුල් ජාත්‍යන්තර ගුවන් තොටුපොල මෙහෙයුම් පෞද්ගලීකරණය කරන්නට තීරණය කර තිබේ.
තලෙයිබාන් පිලිම විනාශ කරන්නට බලපෑ හේතු අතර ඇෆ්ගනිස්ථානයේ දරිද්‍රතාවය ද එකකි. ජනී ජනයා ආහාර හිගයෙන් පීඩා විදින අතරවාරයේ ලෝක ප‍්‍රජාව බුදු පිලිම නඩත්තු කර ප‍්‍රතිසංස්කරණයට විශාල ආධාර ප‍්‍රමාණයක් යෙදවූ අතර එය නොඉවසන ලද තලෙයිබාන් ත‍්‍රස්තවාදීහු එය විනාශ කිරීමට ප‍්‍රහාරයක් එල්ල කළහ. එම සිද්ධියෙන් දශක දෙකකට පසු තලෙයිබාන්වරු ඇෆ්ගනිස්ථානයේ පාලනය අත්පත් කරගෙන සිටී. ඇමරිකානු හා නේටෝ හමුදා සමග වසර විස්සක යුද්ධයක් කළ ඇෆ්ගනිස්ථාන තලෙයිබාන්වරු අවසාන විදෙස් හමුදා සේනාංකය ද ඉවත් කරන තෙක් බලා සිටි අතර දැන් ආර්ථිකය නංවන සැලසුම් ඉදිරිපත් කරයි. කාබුල් ඇතුළු ගුවන් තොටුපොල තුනක මෙහෙයුම් එක්සත් අරාබි එමීර් රාජ්‍යයට අයත් සමාගමකට පැවැරීම සදහා ගිවිසුම් අත්සන් කර ඇත. එකී ගිවිසුම අනුව පර්යන්තයෙහි සම්පූර්ණ මෙහෙයුම් එමීර් රාජ්‍යයේ සමාගමට හිමිවේ. ලෝකයේ ප‍්‍රකට ගුවන් සේවා ඇෆ්ගනිස්ථානයට කැදවන අතර ලෝකයේ සියළුම රටවල් සමග සම්බන්ධතා අරඹන්නට සූදානම් බව මෙහි දී ඉගි කරයි. ආයෝජන සහ සංචාරක අවස්ථා සදහා අවකාශයක් ඇති බව ඇෆ්ගන් අලූත් පාලනය ප‍්‍රකාශ කර ඇත.
දරුණු ත‍්‍රස්තවාදී අරගලයකට ගොදුරු වී සිටි ශී‍්‍ර ලංකාව දශක තුනකට පසු එයින් නිදහස් වූ අතර අද වන විට දරුණු සමාජ ආර්ථික පරිහානියකට මුහුණපා සිටී. ත‍්‍රස්තවාදය පරාජය කළ ශ්රී ලංකාව සාමයේ අභියෝගවල තරම නිසි ලෙස වටහා ගෙන නැත. සමාජය අවුල් වූ අතර බෙදී, ගැටුම් ඇති කරගෙන අන්තවාදයක් කරා ගමන් කළේය. මෙහි ලා බලපාන්නේ වගකීමක් රහිත අපගේ හැසිරීම බව ඉතාම පැහැදිලිය. ඇෆ්ගනිස්ථානයටත් වඩා නරක සමාජයක් බවට ජාත්‍යන්තරය ඉදිරියේ දිග හැරෙමින් තිබේ. මිත්‍යාවෙහි ගැලෙන, එයින් ක්‍රෝධය හා වෛරයට පාර හදා ගන්නා අප සියළුම දෙනා මෙම තීරණාත්මක අවස්ථාවේ දී අන්ධයන්, බිහිරන් සහ ගොළුවන් සේ සිටීම අනුචිතය.
ජාත්‍යන්තර ප‍්‍රජාව මෙතෙක් ඇෆ්ගන් පාලනය පිලිගෙන නැත. මානව හිමිකම් ප‍්‍රශ්න හා ත‍්‍රස්තවාදය යන කරුණු සම්බන්ධයෙන් චෝදනා එල්ල කරමින් සිටී. සවුදි අරාබිය සමග නිල සම්බන්ධයක් නැති බව ප‍්‍රකාශ කරන ඇෆ්ගන් පාලකයෝ මෙය හුදෙක් ව්‍යාපාරික අවස්ථාවක් බව නිවේදනය කර ඇත. ප‍්‍රජාතන්ත‍්‍රවාදී සමාජ ක‍්‍රමයකට ඇතුළුවන ත‍්‍රස්තවාදී කණ්ඩායමක් පුද්ගලීකරණයෙහි වටිනාකම හදුනාගෙන ඇති නමුත් ප‍්‍රජාතන්ත‍්‍රවා දී ගුණාංග සම්බන්ධ ආසියානු කලාපයේ දීර්ඝ ඉතිහාසයක් ඇති ශ්රී ලංකාව පුද්ගලීක ආයෝජන ගැන කල්පනා කරන්නේ ත‍්‍රස්තවාදී විලාශයකින්ය. ඉතාම නරක අවසානයක් කරා ගමන් කරන බව පැහැදිලිව පෙනී සිටින අවස්ථාවක පවා ආර්ථික ප‍්‍රතිසංස්කරණයකට සූදානම් නැත.
කටුනායක, හම්බන්තොට සහ රත්මලාන ගුවන් තොටුපොල පුද්ගලීකරණය කළ හැක. ශ‍්‍ර‍්‍රී ලංකන් ගුවන් සේවය විදේශ ආයෝජකයෙකුට පැවැරීම හොද ආයෝජනයකි. එයින් ලැබෙන ධනය සමාජයේ යහපතට වැය කළ හැකිය. ගුවන් තොටුපොල හා ගුවන් සේවය නඩත්තු කරන වියදම අඩුවනු ඇති අතර අතිරේක බදු ආදායමක් රටට ලැබේ. මෙම ආයෝජන හුදෙකලා සිද්ධි වශයෙන් සැලකි යුතු නැත. එවැනි විවෘත කිරීමකින් පසු ආයෝජන අවස්ථා ගැන විශ්වාසයක් ජාත්‍යන්තර ප‍්‍රජාවට ලැබේ. ක්ෂේත‍්‍රයෙහි වෙනස්කම් සිදුවන අතර නවතම තාක්ෂණය සහිත අලූත් ව්‍යාපෘති එකතුවෙනු ඇත. රටක් දියුණු කරන්නට එවැනි ප‍්‍රතිපත්ති ඉතාම වැදගත්ය. ජාත්‍යන්තර ගුවන් සේවා ආයතන සමග එකතුවන පසු සංචාරක කර්මාන්තය දියුණුවනු ඇත. සංචාරක කර්මාන්තය ඉක්මනින් විනිමය උපයා ගත හැකි අංශයකි.
ලෝකයේ අනෙක් රටවල් එනම්, ඇමරිකාව, බි‍්‍රතාන්‍ය, ජපානය හෝ සිංගප්පූරුව අනුගමනය කරන ලද ක‍්‍රම ගැන මෙතෙක් අවධානයෙන් සිටි ශ්රී ලංකාවට ඇෆ්ගනිස්ථානයෙන් පාඩම් ඉගෙන ගන්නට සිදුවීම කණගාටුවට කරුණකි. අවාසනාව එය නොවේ. ඇෆ්ගනිස්ථානයේ තලෙයිබාන් සටන්කාමීන් වෙනස් වන නමුත් ශ‍්‍රීලංකාවේ ඇතැම් පිරිසකගේ අන්තවාදී අදහස් වෙනස් කළ නොහැක.
Milinda Prashna 
ප්රතිචාරයක් ලබාදෙන්න