අරුණි ශපීරෝ‍ වෙතින්

මිනිසාගේ ඉතිහාසය දිග හැරුණේ දළඹුවෙක් සමනලයෙක් බවට රූපාන්තරය වෙනවා මෙන් නොවේ. එනම් හැම අවස්ථාවක දී ම දළඹුවා සමනලයෙක් බවට හැරෙනවා මෙන් නොවේ. සමාජවාදය ලෝකයේ පැතිර ගියේ ද ගැබ්බර මවක් දරුවෙක් ප්‍රසූත කරන අනිවාර්යෙන්ම සිද්ධවෙන ආකාරයට නොවන බව සමාජවාදයේ කළුපොත අපිට විස්තර සහිතව පෙන්වා දෙයි.

වසර 4,000 ක් තරම් පැරණි පෞද්ගලිකව හුවමාරු වූවා යැයි සැලකෙන ඇසිරියානු කුනිෆෝම් පුවරු 23,000 ක් හදාරන පුරාවිද්‍යාඥයන්ට ඇසිරියන් ශිෂ්ටාචාරයේ විගාමික වෙළෙන්ඳන්ගේ වානිජ සංස්කෘතිය ගැන හදාරන්නට අවස්ථාව ලැබුනේ මෑතක දී ය. ඒවායෙ තොරතුරුවල දකින්නට ලැබෙන ලමාස්සි නැමැත්තිය අපෝහක භෞතිකවාදය යන මාක්ස්වාදයේ පදනම සුනුවිසුණු කරන්නට සමත් වන්නීය. ඇය වහල් යුගය යැයි මාක්ස් සලකන යුගයේ ජීවත්වූ ලියන්නට දත් සහ උපකරණ භාවිතා කරමින් තමන්ගේම ව්‍යාපාරයක නියැළී සිටි කාන්තාවකි.

ලමාස්සි ගැන මාක්ස් නොදත්තේ මේ සොයාගැනීම් මෑතක දී සිද්ධ වූ බැවිනි. ඒත් රෝම අධිරාජ්‍යයේ කඩා වැටීම ගැන තුසිඩිඩීස් සිට සටහන් ගතකර ඇති ඵෙතිහාසික තොරතුරු අතිමහත් වෙති. ඇමෙරිකාවේ මුල් දේශපාලනඥයන් රෝම අධිරාජ්‍යයේ කඩා වැටීම පරතෙරට හදාරන ලද්දවුන් වූහ. ඇමෙරිකාවේ රජයේ කාර්ය භාරය අවම කරන්නට ඔවුන් පියවර ගන්නා ලද්දේ ඒ නිසා බව අපිට ෆෙඩරලිස්ට් රචනාවලින් සහ ඔවුනොවුන් අතර වූ ලිපි හුවමාරුවලින් දැනගන්නට පුළුවනි.

නිර්බාධ වෙළඳාමට ඉඩක් ලැබෙද්දී, ආණ්ඩුවක කාර්ය භාරය සීමිත වෙද්දී, පෞද්ගලික දේපල අයිතිය රැකෙද්දී සමාජයක් දියුණුවට පා තබනවා මෙන්ම එම සමාජයම ආපස්සට යෑම, එනම් දේශපාලනයෙන් ආර්ථිකයට මැදිහත්වීම් ඇතිවීම හටගනිද්දී ඇතිවන ආර්ථික පරිහානිය නිසා සමාජ සබඳතා දුර්වල වී සංස්කෘතික පරිහානියකට ද පත්වීමද සිද්ධ වේ.

“ආර්ථිකය ගැන රජයේ දැක්ම කෙටි වාක්‍යය ස්වල්පයකින් කැටිකළ හැකියි: එය වැඩකරනවා නම්, බදු පනවන්න. එය තව දුරටත් වැඩකරනවා, නියාමන කරන්න. ඉතින් එය වැඩකිරීම නවත්තලා නම්, එයට සහනාධාර සපයන්න.” රොනල්ඩ් රේගන්

ලෝක ඉතිහාසයේ මීට උදාහරණ ඇති පමණින් ගෙනෙන්නට පුළුවනි. ඒත් කාල් මාක්ස්ට ඵෙතිහාසික සටහන් ඇතිව පැහැදිලිවම පෙන්වන උදාහරණය වූ රෝම අධිරාජ්‍යය මඟහැරුනේ මන්දැයි යන්න ගැටළුවකි.

දැවැන්ත ආර්ථික අර්බූදයකට මුහුණට මුහුණලා සිටියදී හෝ බදු සහ නියාමන ස්වල්පයක් හෝ ලිහිල් කරන්න යැයි කියද්දී අපොයි එහෙම කරන්න බැහැ අපිට ඉන්නේ ලංකාවේ මිනිස්සු යැයි සමාවට හේතු දක්වන අයට ද රෝමය කදිම උදාහරණයකි. එකම සමාජයක් ඉදිරියටත් ඒ සමාජයම ආපස්සටත් ගියේ කෙසේද?

රෝම ශිෂ්ටාචාරයේ මුල් කාලයේ දී එහි වූයේ කෘෂිකාර්මික සමාජයකි. එය ගොවීන් සහ එඬේරුන් වෙතින් හැදෙන ලද්දකි. ක්‍රි. පූ. 2 වැනි සියවස වෙද්දී වෙළෙඳ කටයුතු විශාල ලෙසින් සිදු වූහ. අඩු බදු සහ රේගු මට්ටම් නිසා අවට දේශයන්හි ජනතාව ඉතාලියට සංක්‍රමණය වන්නට පටන් ගත්හ. ගෘහ නිර්මාණ ශිල්පය මෙන්ම දාර්ශනික චින්තනයට ද කලා නිර්මාණවලට ද අවස්ථාවක් පෑදිණ. ඒවා කිසිවක් කිසිදු රජයක් විසින් සැලසුම් කරන ලද්දා වූ දේ නොවූහ. විවිධ වෑයම් විවිධ ප්‍රදේශයන් තුළ හටගෙන දියුණුවෙන් දියුණුවට පත් වූවා පමණි.

ඒත් ඒ වෙළඳ සහ සංස්කෘතික දියුණුවෙන් පසුව රෝම අධිරාජ්‍යය වසර දහසකට වැඩි කාලයක් ගෙවී යන තුරු අඳුරු යුගයකට ආපස්සට ගියේය. එතෙක් රෝම වැසියන් හුරුවී සිටි තම වගකීම තමන් දැරීම සඳහා ඔවුනට අවසරයක් නොලැබිණ. ඒ වෙනුවට සියල්ලන් වෙනුවෙන් සමාජයේ වගකීම් බාරගන්නට ඉදිරිපත් වූ දේශපාලකයන් රෝම අධිරාජ්‍යය එසේ බංකොළොත්බවට ඇදගෙන ගියහ.

ක්‍රි. පූ. 49 දී ජූලියස් සීසර් විසින් සුබසාධන දීමනා ලක්ෂ 32 කින් ලක්ෂ 20 ක් දක්වා අඩු කළේය. ඒත් තවත් වසර 45 ක් යද්දී සුබසාධන දීමනා ලක්ෂ තිහ ඉක්මවා ගිහින් තිබුණි.

274 වසරේ දී ඔරේලියන් (Aurelian) නමැති අධිරාජයා සුබසාධන යනු උරුමයෙන් ලබෙන්නක් යැයි ප්‍රකාශ කළේය. එනම් තම දෙමව්පියන්ට රජයෙන් සුබසාධන ලැබෙන්නේ නම් ඒවා තමන්ට දායාද මෙන් ලැබීම සිද්ධ වේ. එපමණක් නොව කලින් රජයෙන් දුන් තිරිඟු පිටි දීමනාව වෙනුවට පාන් පුළුස්සා බෙදා දීම හේ කළේය. ඊට නොමිලේ බෙදන ලුණු, ඌරු මස් සහ ඔලිව් තෙල් ද එකතු කළේය. නැත, ඔහු බෙදුවේ ඔහුගේ වත්කමෙන් කොටසක් නොවේ. මේවා බෙදන්නේ රජය විසින් බදු හැටියට රටේ පිරිසක් වෙතින්ම එකතු කරගන්නා මුදල් වැය කරමිනි.

රාජ්‍ය වැය අඩු කරද්දී රට තව ටික හෝ කාලයක් ඇදගෙන යන්නට හැකිබව සහ රාජ්‍ය වැය වැඩි වෙද්දී බංකොළොත් භාවයට ඇද වැටෙන බව එදත් ඔප්පු වූවකි.

ජනතා නාමයෙන් බදු වැඩි කරමින් ගෙන ගිය රජයේ සමාජ සුබසාධන වැඩ පිළිවෙත් නිසා නිතරම හටගන්නා උද්ධමන රකුසා එදත් හිස එසැවීය. ඩෙනාරියස් නම් වූ රෝම කාසියේ අගය බහින්නට පටන් ගති. කාසිවල අගය බහින වේගයට කාසි නිපදවීම කළ නොහැකි බව දකිද්දී රෝම අධිරාජයන් කළේ කාසියේ රිදී ප්‍රමාණය අඩු කිරීමයි. සියයට 94 ක් රිදීයෙන් නිමවා තිබුණ ඩෙනාරියස් කාසියේ ක්‍රි. ව. 298 වෙද්දී තිබුණේ රීදි සියයට .02 ක් පමණි.

ඒත් ඔවුන්ට ඔවුන්ගේම ඉතිහාසය අමතකවී තිබිණ. වෙළඳපොලට ලිහිල් කරනවා වෙනුවට 301 වසරේ දී ඩයේක්ලීෂන් අධිරාජයා වේතන සහ සහතික මිල ක්‍රමයක් නීතියෙන් පිහිටුවන 301 වැනි රාජාඥාව නිකුත් කළේය. ලැක්ටැන්ටියස් (Lactantius) නමැති ඉතිහාසඥයා ක්‍රි. ව. 314 දී එහි දී අධිරාජ්‍යයේ හටගත් තත්ත්වය ගැන මෙසේ වර්තා තබයි: “ඔහු ගෙනෙන ලද පීඩක ක්‍රියාමාර්ග බොහොමයකින් අධිරාජ්‍යයේ මහා හිඟයක් පැතිර යද්දී, ඊළඟට ඔහු කළේ විකිණිය හැකි සියළු දැයේ මිල ගණන් නියාමනය කිරීමයි. සුළු දේ ගැන පවා ලේ හලන ආරවුල් හට ගැනිණ. ඒවාට සරිලන මිලක් ලබාගත නොහැකි නිසා, මිනිස්සු තව දුරටත් පොලට බඩු ගෙනාවේ නැත. මේ නිසා හිඟය තවත් කොතරම් දරුණු වූවාද කියතොත් තවත් බොහෝ දෙනෙක් එයින් මිය ගිය පසුව අවසානයේ දී නීතිය පැත්තකට දමන ලදි.” “After the many oppressions which he put in practice had brought a general dearth upon the empire, he then set himself to regulate the prices of all vendible things. There was much bloodshed upon very slight and trifling accounts; and the people brought provisions no more to markets, since they could not get a reasonable price for them; and this increased the dearth so much that at last after many had died by it, the law itself was laid aside.”

ක්‍රි. ව. 314 සිට අද දක්වාම කිසිදු සැකයක් නොමැතිව එය එයාකාරයෙන්ම සිද්ධ වෙන බව දකින්නට ලැබුණත්, අදත් එය එසේ දිගහැරෙන්නේ නැතැයි කියමින් “කඩා වැටෙමින් පවතින රෝමයෙන්” බැහැරව සුව පහසුවේ ජීවත්වෙන අයව දකින්නට ලැබේ.

ප්‍රතිගමනයට හැකියාව ඇතැයි කීම දාර්ශනික කරුණක් පමණක් නොවේ. අතිශය විශාල වූ බලපෑමක් ඇති කළ හැකි එය ප්‍රායෝගික කාරණයකි.

රෝමයේ මුල් කාලයේ පැවති තරම් සාමාන්‍ය ජීවන මට්ටම් තත්ත්වයකට යළි එන්නට, රෝම අධිරාජ්‍යයේ කඩා වැටීමෙන් පසුව යුරෝපීයයන්ට වසර දහසක් පමණ ගතවිණ.

ප්‍රතිගමනයේ ඇති අනතුරුදායක බව නොසලකා හැරීම නිසා අයෙක් පහසුවෙන්ම මේ පවතින තත්ත්වයට වඩා ආපස්සකට ඇද වැටෙන්නේ නැතැයි කියා හිතන්නට පුරුදුවී සිටියි.

අවාසනාවන්ත වයිමා ජනරජයේ වාසය කළ ජර්මන් කොමියුනිස්ට්වාදීන් ද එවැනිම අදහසකින් යුතු වූ නිසා හිට්ලර්ට බලය අල්ලාගන්නට පහසු විය. නාට්සි දේශපාලනික රැඳවුම්කඳවුරු තත්ත්වය වයිමා ජනරජයටත් වඩා කොතරම් අවාසනාවන්ත විය හැකිදැයි කියා පෙන්වන ලදි. නාට්සීන්ද සමාජවාදීන් වූයේය යන්න අද බොහෝ දෙනෙක් අමතක කරති.

ට්සාර් බලයෙන් පහ කරන්නට උදව් කළ අයටත් ස්ටාලින්ගේ රහස් පොලීසියෙන් තත්ත්වය කොතරම් අමානුෂික විය හැකිදැයි කියා අවබෝධ වූහ.

දෙසැම්බර් මැද දී පැවති චිලේ රටේ මැතිවරණය ගැන ද මෙහි දී සටහනක් තබන්නට අවශ්‍යයයි. මාක්ස්වාදී ප්‍රතිපත්ති එක කලකටත් නිර්බාධ වෙළඳ ප්‍රතිපත්ති තව කලකටත් මාරුකරගනිමින් යන චිලේ හි ගාබ්‍රියෙල් බොරිච් (Gabriel Boric) මැතිවරණට පෙර සති කිහිපයේ දී තමන් සිටින වමෙන් දේශපාලන මැද ස්ථාවරයකට යන බව කියා සිටියේය. ඔහුගේ ජයග්‍රහණයට එය මහත් සේ බලපාන ලද්දේය. ඒත් වම සම්පාදනය කරමින් සිටින අලුත් ව්‍යවස්ථාව රටට අනර්ථකාරීය. වෙළඳපල ආර්ථිකයේ පදනම් කිහිපයක් කඩා දමමින් රෝමයේ කළා මෙන් මහජනතාව සඳහා වෙන්කරන රජයේ වැය වැඩි කරමින්, රටේ පොදු දේපල සම්බන්ධයෙන් දැනට ඇති රජයේ ශික්ෂණය එයින් ඉවත් කරන්නට නියමිතයි. අනාගතයේ දී චිලේ ආර්ථිකය අදට වඩා අයහපත් වෙද්දී අද ප්‍රීතිඝෝෂා නඟන වමේ අය, වෙනිසියුලාව ගැන සේම නිහඬව සිටිනු ඇත.

ඉතින් මාක්ස්ගේ මේ ඉතිහාසමය රූපාන්තර (metamorphosis) උපමාව යනු නිකම් නිකම් න්‍යායේ දකින්නට ඇති සුළු දෝෂයක් හැටියට සැලකිය යුතු නොවේ.

කලින් ලියූ සටහන්:
ලමාස්සි ගැන, රෙදිපිළිවලින් ලෝකය හැදුවේ කොහොමද?

අහම්බෙන් සහ බලහත්කාරයෙන් ද නැත්නම් සලකා බැලීමෙන් සහ තෝරාගැනීමෙන් ද?

යුරෝපයේ අඳුරු යුගය