යටත්විජිතකරණය හමුවේ සරණාගතයාගේ ඉරණම ලියූ නිහඬ පන්හිඳ

Share

ඇඩම් ස්මිත් මහත්මා සුපුරුදු පරිදි නොබෙල් ත්‍යාගලාභීන් පුද්ගලික ව දැනුවත් කිරීම සඳහා අබ්දුල්රසාක් ගුර්නා වෙත ලබාගත් දුරකතන ඇමතුම ඔස්සේ, ගුර්නා මහත්මා අවදි කළ හඬෙහි පැවති දැඩි සංයමය පවා අධ්‍යනය කිරීම වටින්නේ ය.

මෙවර සාහිත්‍ය සඳහා වූ නොබෙල් ත්‍යාගයේ පූර්ණ හිමිකාරීත්වය පිරිනැමෙනුයේ අබ්දුල්රසාක් ගුර්නා නමැති නිහතමානීත්වය පෙරදැරි කරගත්, විශිෂ්ට සාහිත්‍යවේදියාණන් වෙත ය. යටත්විජිතකරණය හමුවේ අගතිගාමී වූ සරණාගත පිරිස් පිළිබඳ ව ලෝකයාගේ නෙත් විවර කරන්නට, සාහිත්‍යනමැති නිහඬ අවිය භාවිත කරමින් ප්‍රායෝගික විසඳුම් සොයන නියාවෙන් චරිත කතා රැසක් පාදක කොට ගනිමින් ගොඩනඟාගත් සාහිත මාවතේ සුවිශේෂී සන්ධිස්ථානයක් සනිටුහන් කරමින් 2021 ඔක්තෝම්බර් 07 වන දින, ස්වීඩන් ඇකඩමියෙහි ස්ථිර ලේකම්වරයා වන මැට්ස් මල්ම් විසින් සාහිත්‍ය සඳහා වූ නොබෙල් ත්‍යාගයේ පූර්ණ හිමිකාරීත්වය ඔහු සතු බව නිල වශයෙන් ප්‍රකාශයට පත් කරන ලදී.

එය “යටත්විජිතවාදයේ බලපෑම් මෙන් ම සංස්කෘතික හා මහාද්වීපික බෙදීම් හේතුවෙන් සරණාගතයින් බවට පත්වූවන්ගේ ඉරණම පිළිබඳ ව ඔහු තුළ වූ සානුකම්පිත, නොසැලෙන විනිවිද දැක්ම” සඳහා  වන නොබෙල් ත්‍යාගය විය.

යටත්විජිතකරණයට ලක් වූ ඉන්දියන් සාගරයේ පිහිටි ටැන්සානියා ජනපදයේ අප්‍රිකානු සම්භවයක් සහිත සැන්සිබාර් නම් කුඩා දූපත, සොඳුරු හදවතක් හිමි මෙම අවිහිංසාවාදී කලාකරුවාණන්ගේ නිජබිම විය. කුඩා කාලයේ ම ඔහු වටා ගොඩනැඟුණු සමාජීය දුබලතා පිළිබඳ සංදේහ නගන සිතුවිලි වළ දමන්නට ඔහුට නොහැකි විය. වින්දිත ජනවාර්ගික කණ්ඩායමට අයත් වූ අබ්දුල්රසාක් ගුර්නා නමැති තරුණයා, වයස අවුරුදු 18 දී තම මව්බිම හැර දමා විදේශයකට සංක්‍රමණය වූවේ ය. අවුරුදු 21 පටන් ඔහුගේ මව්භාෂාව වන ස්වහිලී බස යොදාගනිමින් යටත් විජිත වහල්භාවය පිළිබඳ එතෙක් රචනා ලද කෘතීන් අප්‍රසිද්ධියේ ම සැඟවී ගිය අතර, ඔහු දරන මතය සමාජගත කිරීමට ඉංග්‍රීසි බස, සාහිත්‍ය මෙවලමක් බවට පත් කරගැනීමට ඔහුට සිදුවිය.

නවකතා 10ක් සහ කෙටිකතා කිහිපයක් ඇසුරින් හුවා දක්වන, සරණාගතයෙකු ලෙස ඔහු මුහුණ දුන් බාධක සහ එවැනි ජීවිත කතා කීපයක් යොදාගනිමින් කටුක නමුත් අප්‍රතිහත ධෛර්යය තුළ සැඟවුණු යතාර්ථවාදී අරගලය අප වෙත සමීප කරන්නට ඔහු සමත් විය.

ජීවිත කාලය තුළ දී බිඳ වැටීම් සහ නැඟී සිටීම් අතර දෝලනය වූ අත්දැකීම් සමූහය තුළින් උපයාගත් ධනය; නොබෙල් ත්‍යාගයට පාත්‍ර වීම සැබැවින් ම උචිත වන්නේ, ඔහුගේ නොතිත් නිහඬ අරගලය ඉදිරියට ගෙනයාමක් බැවිනි.

කුඩා කල අත්විඳි යටත් විජිත සම්මුතීන් අනුව පීඩනයට හා හිංසනයට ලක් වූ සංස්කෘතික ජන වාර්ගික කණ්ඩායම් තුළ පැවති ඛේදජනක වාතාවරණය මතකයට නඟමින් “Memory of Departure” (1987) ප්‍රථම නවකතාව ලෙස එළි දක්වන අතර, අවසන ඔහු දැඩි පසුබෑමකට ද ලක් වූවේ ය.

නමුත් යළිත් ඔහුට ම අභියෝග කරමින් පෑන් තුඩ සුසර කළ ඔහු දෙවන නවකතාව ලෙසින් “Pilgrims Way” (1988) නමින් පිටුවහල් වීමේ ජීවිතය තුළ බහුවිධ යතාර්ථය මතුකර දක්වන්නේ ඩවුඩ් (Daud) නම් ප්‍රධාන චරිතය තුළිනි. එහි කම්පන සහගත දේශපාලන කැළඹීම් හමුවේ, ටැන්සානියාවේහි දී ඔහුගේ පලායමත්, එංගලන්තයට සංක්‍රමණය වීමත්, නවකතාවෙහි ගමනාන්තය කැටන්බරි ආසන දෙව් මැදුරෙහි දී සිදුවන බවත් පෙළගස්වමින් සම්භාව්‍ය වන්දනාවක ලෞකික අනුවාදයක් හුවා දක්වයි.

ඔහු අසීරුවෙන් ගොඩනගා ගත් අවබෝධාත්මක යතාර්ථය ප්‍රවේශම් සහගත ව නවකතාවක් තුළ  අපූර්ව ලෙස විදහා දක්වමින්, “Dottie” (1990) නම් තෙවන කතාංගය එළි දක්වයි. වාර්ගික චෝදනාවන් මත අමිහිරි අත්දැකීම් හමුවේ ජීවත් වන, මවකගේ සෙනෙහස අහිමි වූ සංක්‍රමණික කළු ජාතික කාන්තාවකගේ ප්‍රතිමූර්තිය මෙහි දී අරුත් ගන්වයි. එසේ ම ඇය විසින් විවිධ පොත්පත් පරිශීලනය තුළින් තම අනන්‍යතාවය හා ඇයට හිමි අවකාශය තනා ගන්නා අයුරින් ඇගේ ජීවිත කතාව ප්‍රතිනිර්මාණය කරවයි. මෙහි දී ගුර්නාගේ ගැඹුරු දයානුකම්පාව හා මනෝ විද්‍යාත්මක කුසලතාව අවිවාදාත්මක ව පෙන්නුම් කරයි.

සිව්වන නවකතාව ලෙස “Paradise” (1994) කෘතිය, නැගෙනහිර අප්‍රිකාව තුළ සිදු කළ පර්යේෂණ කාර්යයක ප්‍රතිඵලයක් වන අතර එහි අවිහිංසක යුසුෆ්ගේ ජීවන චාරිකාව අඳුරේ හදවත වෙත ගමන් කිරීමක් වැනි ය. එහි දී යුසූෆ්ට තමා පෙම් කළ කාන්තාව වන ආමිනා අතහැර ජර්මානු හමුදාවට බැඳීමට සිදුවන අතර, ඒ පිළිබඳ ලියැවුණු දුක්බර ආදර කතාව මෙන්ම විවිධ ලෝක හා විශ්වාස පද්ධතීන් එකිනෙක ගැටෙන ප්‍රචණ්ඩකාරී වාතාවරණයන් සවිස්තරාත්මක ව නවකතාව පුරා ගලා යාමට සලස්වා ඇත.

ටැන්සානියාවේ (ජර්මානු නැගෙනහිර අප්‍රිකාවේ කොටසක්) ඩාර් එස් සලාම්හි ජර්මානු අණ යටතේ දේශීය ව බඳවා ගත් හමුදා

ගුර්නාගේ සාහිත්‍ය කෘතීන් තුළ කැපී පෙනෙන ලක්ෂණයක් වන්නේ, සොම්නස් සහගත අවසානයක් හෝ නිත්‍ය අවසානයක් දක්නට නොමැතිකම මෙන් ම විවිධ කොණයන් තුළින් සමාජය වෙත ඔහු සැඟවුණු යථාර්තයට විසඳුම් සෙවීමක් ලෙස ප්‍රශ්නාර්ථයක් ඉතිරි කිරීමයි. ඒ වසර ගණනාවක ස්වයං සංයමය තුළින්  සරණාගතයෙකු ලෙස විඳි අත්දැකීම ද මතු කරමිනි.

පසුව ඔහු ප්‍රථම වරට උත්තම පුරුෂ දෘෂ්ටිකෝණය ඇසුරු කරගනිමින් ලි‍යූ නවකතා ද්විත්වය වන “Admiring Silence” (1996) හා “By the Sea” (2001) යන කෘතීන් සමාජගත කරයි. මින් මතු කරලන්නේ ජාතිවාදයෙන් හා අගතියෙන් තම අනන්‍යතාවය රැකගැනීමේ සරණාගතයාගේ උපාය මාර්ගයන් ය. පළමු කතාව, කථානායක ‘සලේ’ නමැති, සැන්සිබාර්හි වයස්ගත මුස්ලිම් ජාතිකයා ව්‍යාජ වීසා සහිත ව එංගලන්තයේ සරණාගතභාවය සඳහා ඉල්ලුම් කිරීම පිළිබඳ වන අතර දෙවන කතාවෙහි ලතීෆ් චරිතය නියෝජනය වෙයි. එම නවකතා ද්විත්වයෙහි සම්බන්ධතාවය ආවේගශීලී ආරවුල් ඔස්සේ දිවෙන අතර කථිකයන් දෙදෙනා එකිනෙකා හා ගැටෙමින් ප්‍රබන්ධය ගොඩනැඟීමේ මුඛ්‍යාර්ථය සපථ කරවයි. මේ ආකාරයට විවිධාංගීකරණය වූ බාධක හමුවේ සංස්කෘතිය හා ආගම ආගන්තුක ලෝකයට විවිර කිරීමක් ලෙස මාර්ටින් සහ රෙහානාගේ අපකීර්තිමත් නාටකය සංවිධානාත්මක ව අපූරුවට ගලායාමට සලස්වමින් පාඨක මතය නව මානයක් කරා යොමු කරවයි.

සියවස් ගණනාවක් තිස්සේ විවිධ භාෂා, සංස්කෘතීන් හා ආගම් ගණනාවක් පසෙක පැවතිය ද ආධිපත්‍ය වෙනුවෙන් එකිනෙකා සටන් කළෝ ය. “The Last Gift” (2011), “Gravel Heart” (2017) යන නවකතා තුළින් ද විවරණය කරගත නොහැකි වූත්, කුරිරු සමාජ වටපිටාවක් තුළ යෞවනයකුගේ ගැටීම් පිළිබඳව ඔහුගේ තේමාව වර්ධනය කරවයි.

එමෙන් ම ගුර්නාගේ නවත ම නවකතාංගය වන “Afterlives” (2020) ගොඩනැඟෙනුයේ “Paradise” කෘතියේ අවසානය සමඟ බද්ධ වෙමිනි. යුසුෆ්ගේ ජීවන කතාව සිහිපත් කරන තරුණයකු වන හම්සාට සිදුවන අමිහිරි අත්දැකීම සමුදාය හමුවේ ඔහුගේ පවුලේ ඥාතීන් වුව ද ඔහුට අහිමි වන වාතවරණයක් පෙන්නුම් කරයි.

ස්වහීලී, අරාබි, හින්දි, ජර්මානු යන භාෂාවන්හි විවිධත්වය තුළින් මතුවන සංවාද ඔහුගේ නවකතා තුළ වැදගත් කාර්යභාරයක් ඉටු කරන අතර ඔහු ඇන්ග්ලෝ-සැක්සන් සම්ප්‍රදාය සමඟ කුතුහලය දනවන පසුබිමක් සහිත ව රචනා කරයි.

නැවත නැවතත් පුනරාවර්තනය වන වර්ගවාදය හා යටත් විජිත පාලනයක් හමුවේ, යටත් වීම් හා ඉල්ලීම් වේ නම්, එහි දී පුද්ගල වර්ගයා දැඩි ලෙස පීඩිත ව කල්ගත කරනු ඇත. සම්මුති විරහිත ව නොපසුබට කැපවීමෙන් සහ දයානුකම්පාව පෙරදැරි කරගත් ඔහු, පුද්ගල වර්ගායාගේ ඉරණම වෙනුවෙන් නිහඬ අරගලයක යෙදෙන මානවහිතවාදියෙකි.

ගුර්නාගේ විශ්ව සාහිත්‍යය ඔස්සේ බොහෝ දෑ වෙනස් වෙමින් පවතී. නුහුරු නුපුරුදු, සංස්කෘතිකමය වශයෙන් විවිධාංගීකරණය වූ නැගෙනහිර අප්‍රිකාව කෙරෙහි ලෝකයේ අවධානය යොමු කරවීමෙහිලා ගත් ප්‍රයත්නය, මේ වන විටත් අතිශයින් ම සාර්ථක වී ඇත. ඒ වෙනුවෙන් ඔහුගේ දැඩි පරිශ්‍රමය විශිෂ්ට ලෙස අගයමින් පිරිනමන ලද නොබෙල් ත්‍යාගය සඳහා අපි ද හෘදයාංගම ව සුබ පැතුම් එක් කරන අතර, බුද්ධිමය ආශාව විසින් මෙහෙයවනු ලැබ, ඔහු කළ නිමක් නොමැති ගවේෂණයෙහි හරය කෘතඥ පූර්වක ව අගය කරන්නෙමු.

 

References:

Image Courtesies:

 

 
Tagged : / /