‘මහත්තයා, අර ගෑණු ළමයාද ඒ කුඹුර තනියෙන්ම කරන්නේ?’
මම පොලිස්‌ නිලධාරීන්ගෙන් ඇසුවේ ඔවුන් මෙතැන නිතිපතා ගැවසෙන, තතුදත් පිරිසක්‌ විය හැකි බැවිනි.
‘අපොයි ඔව්. පුදුම කෙල්ලෙක්‌. මේ ළමයා තමයි ඒ කුඹුර කරන්නේ. අම්මත් එක්‌ක තමයි කුඹුරට ඇවිත් හිටියේ. දැන්නම් අම්මා දවල් බත ගේන්න ගිහිල්ලද කොහෙද? අපිත් බලාගෙනයි සිටියේ. ඒ ළමයා එක සීරුවට වැඩ’
පොලිස්‌ රාළහාමිලා ඉතා සුහදශීලීවීම මගේ ඉලක්‌කය පහසුකරවන්නක්‌ය.
මම මාගේ අනන්‍යතාව පොලිස්‌ නිලධාරීන් දෙදෙනාට සහතික කර, මගේ මාධ්‍ය අවශ්‍යතාව ඔවුනට කියා සිටියෙමි.
‘ඇත්තටම මේ වගේ අය ගැන තමයි පත්තර වල ලියන්න ඕනෑ. ගිහින් කථාකරන්න’ පොලිස්‌ නිලධාරීන් මා ධෛර්යමත් කළේය. ඒ වචන වල මට අවශ්‍යවූ රැකවරණයද විය.
‘මිස්‌, මම ‘දිවයින’ පත්තෙරෙන්. අහම්බෙන් වාහනේ මෙතැන නතරකළහම මිස්‌ව දැක්‌කා. පත්තරේට මිස්‌ ගැන ආටිකල් එකක්‌ කරන්න හිතුනා. අකමැත්තක්‌, වැඩට බාධාවක්‌ එහෙම නැතිනම් මට මිස්‌ගේ විස්‌තර ටිකක්‌ දෙනවද?’
පෙනෙන මානයේ සිට මාධ්‍ය හැඳුනුම්පත පෙන්වමින් සහ ‘නංගි’ යන වචනය වෙනුවට වඩාත් වෘත්තීය මට්‌ටමේ අමන්ත්‍රණයක්‌ ලෙසින් ‘මිස්‌’ යන්න යොදමින් ඇය තුළ යම් විශ්වාසනීයත්වයක්‌ ගොඩනැගීමට මට අවැසි විය.
ඇය ලැජ්ජාවෙන් සිනාසී බිම බලාගෙනම ඇගේ උදැල්ලට විරාමයක්‌ ලබාදුන්නාය.
වචනයෙන් ප්රතිචාරයක් නොවූවද ඇය ඇගේ වැඩ නතර කිරීමෙන් මාගේ කාර්යයට යම් අවසරයක්‌ ඇති බවකි මට දැනුනේ.
මා අතවූ හඬ පටිගත කිරීමේ මෙවලම ක්‍රියාත්මක කරමින් එය ඈ දෙසට පාගෙනම මම ප්‍රශ්න ඇසීම ඇරඹීමි
‘නම මොකක්‌ද?’
“අනුරුද්ධිකා පුෂ්පමාලා බණ්‌ඩාරනායක”
එහා ලියෑද්දේ බිම හානා ට්‍රැක්‌ටර් හඬින් වූ බාධාව මැදින් යන්තමින් මට ඇගේ නම ඇසිණි.
ඇය අපව තේරුම් ගෙන ඇත. එනිසා ඇය දැන් අප සමග කථාකරන්නීය.
‘වෙන මොකුත් රස්‌සාවක්‌ කරනවද? නැතිනම් තවම ඉගෙනගන්නවද?’
මම ප්‍රශ්න ඇසීම වේගවත් කළෙමි.
‘මම බාහිර උපාධිය කරනවා’
‘මොන විශ්වවිද්‍යාලයෙද?’
‘පේරාදෙණිය’
‘වයස කීයද?’
‘විසි තුනයි’
අද කාලේ කුඹුරක්‌ ඇස නොගැටුණ තරුණියන් බොහොමයක්‌ සිටින රටක, උදැල්ලක්‌ නොඇල්ලු යෞවනයක්‌ සිටින රටක, මඩ ටිකක්‌ ඇගේ ගෑවීම අවමානයක්‌ ලෙස සිතන තාරුණ්‍යයක්‌ බිහිව ඇති රටක මේ උගත් කෙල්ල ඒ කිසිවක්‌ තුට්‌ටුවකටවත් මායිම් නොකර පාර අද්දරම ලියෑද්දේ කුඹුරු කොටන්නීය.
‘අද කාලේ තරුණ පිරිමි ළමයි පවා කුඹුරකට බහින්න ලැඡ්ජයි. ඒත් ඔයා කෙල්ලෙක්‌ වෙලත් මේ පාර අයිනේ කුඹුරු වැඩ කරනකොට ලැ-ජාවක්‌ වගේ දෙයක්‌ දැනෙන්නේ නැද්ද?’
මම නොඅසා සිටින්නට නොහැකි දෙයක්‌ ඇගෙන් අසුවෙමි.
‘සමහර වෙලාවට පාරෙ යන අය ඔච්චම් කරගෙන යනවා. ඒත් ඉතින් ඒවා මට මොකටද? මම වැරදි දෙයක්‌ නෙමෙයිනේ කරන්නේ. අපිට ජීවත්වෙන්න මම සාධාරණ දෙයක්‌ කරනවා. මම හිතන්නේ එච්චරයි. ඔච්චම් කරන ඒවා මම ගාණකට ගන්නේ නැහැ. මොකද තමන්ගේ පවුලේ තත්ත්වය හැටියට ගැලපෙන දෙයක්‌ කරන්න වෙනවා’
ඇය කියන්නේ මන්දිරයක නූපන් බැවින් ඇයට උදැල්ල අතට ගන්නට සිදුවූ බවද? එහෙත් මන්දිරවල නූපන් මොනතරම් දෙනෙක්‌ උදැල්ල අතට ගැනීමට ලැඡ්ජද, කම්මැලිද….
ඒත් නැගෙණිය ඔබ…
ඇය දැන් හිස ඔසවා අපදෙස බලමින් කථා කරයි. ඒ කියන්නේ ඇය දැන් අපත් සමග සෘජු අදහස්‌ දැක්‌වීමක යෙදෙන බවය. එහෙත් මම ඇය සමග කථාකරන්නේ අපහසුවෙනි. මන්ද නියර මඩවී ඇති බැවින් නියරට ගොඩවනු නොහැකිව, පාර සහ කුඹුරු අතර ඇති බෑවුමේ සිට ඇඟ සමබර කරගනිමින් කථා කිරීමට මට වෙනම වෙහෙසක්‌ දැරිය යුතු බැවිනි. මේ අතර අපේ ගමන් සගයෙකු වූ ප්‍රවීණ ජායාරූප ශිල්පී කීර්ති අමරසේකර මහතාද මා මෙන්ම අපහසුවෙන් වුව කැමරාව දරමින් ස්‌ථානෝචිතව සිය දායකත්වය ලබාදෙයි.
අපි නැවතත්a විමසන්නට ගතිමු.
‘මේ කුඹුරු වැඩ හුරුවුනේ කොහොමද?’
‘අපිට පොඩිකාලෙ ඉඳලා මේවා කරලා හුරුයි. අපේ තාත්තා නැහැ. මමයි අම්මයි මල්ලියි නංගියි එකතුවෙලා කුඹුරු කරනවා’
පියා නොමැති පවුලට ඇය පියෙකු වී සිටින්නීය. එවෙලෙහි පවුලේ අන් කිසිවකු එහි නොසිටියද ඇය තනිපංගලමේම කුඹුරු කොටන්නීය.
‘මෙතැන ඔයාලට කුඹුරු කොච්චර තියෙනවාද?’
‘මේවා අපේ කුඹුරු නෙමෙයි. අපේ ලොකු අප්පච්චිලාගේ ඒවා. ඒa ගොල්ලො මේවා නොකරන නිසයි අපි කරන්නේ’
මේ මොන තරම් අපූරු කෙල්ලක්‌ද?
ඇය කුඹුරු කොටන්නේ තමන්ගේ දේපලක්‌ රැකගැනීමට නොවේ. මුඩුවන්නට ගිය බිමකි ඇය අස්‌වද්දනුයේ. ඇගේ කියා බිමක්‌ නොවුණත්, මේ බිමෙන් ඇය දැයට බත සපයන්නීය.
එපමණක්‌ද ඇය නීර්භයය. මගේ පහත පැනයට ඇය ලබාදුන් පිළිතුර එය සනාථ කරවන්නකි.
‘මේ කාලේ ගොඩක්‌ දෙනා මී උණ වගේ ලෙඩ රෝග වලට බියෙනුත් කුඹුරු වලට බහින්නේ නැහැ. ඔයාට එහෙම බයක්‌ දැනෙන්නේ නැතිද?’
‘එහෙම බයක්‌ දැනෙන්නේ නැහැ. හුරුපුරුදු දෙයනේ. අනික ජීවත්වෙන්න නම් මොකක්‌හරි කරන්නත් වෙනවනේ. එහෙම බයවුනොත් කොහොමද ජීවත්වෙන්නේ’
ඇය පවුලේ ජීවිකාව උදෙසා ජීවිත අවදානම වුව බැහැර කරන්නීය.
‘ඔයාලට කන්න අඳින්නයි, ඔයාට ඉගෙනගන්නයි මේ කුඹුරෙන් ලැබෙන ආදායම ප්‍රමාණවත්ද?’
මම ඔවුන්ගේ ‘ආර්ථික විද්‍යාව’ දැනගනු පිණිස ඇසුවෙමි.
‘නැහැ මහත්තයෝ. මේ කුඹුරු වලින් එහෙම ආදායමක්‌ බලාපොරොත්තු වෙන්න බෑ. වතුර නැතිව පහුqගිය කන්නය වැඩ කරගන්නම බැරිවුනා. මගේ මල්ලි පොඩි රස්‌සාවක්‌ කරනවා. එයා තමයි මට ඉගෙනගන්න සල්ලි දෙන්නේ’
ඔවුන්ගේ ජීවිත ගෙවෙන ආකාරය ගැන සිතාගත හැකිය. සියල්ලෝ හැකි පමණින් මේ ජීවන යුද්ධය ජයගැනීම පිණිස වෙහෙසෙති. එකිනෙකා වෙනුවෙන් යුතුකම් ඉටුකරති. අපූරු පවුලකි.
‘ඔයා වගේ කුඹුරට බැහැලා මෙහෙම වැඩකරන තවත් ගෑණු ළමයි මේ ගමේ ඉන්නවද?’ මම ඇසුවේ ඇගේ ‘විශේෂත්වය’ ගැන සහතික කර ගැනීමටය.
‘මේ ගමේ නං… මම දැකලා නැහැ මහත්තයො. කුඹුරුවලට බහින මගෙ වෙන යාළුවෙක්‌ ගැනවත් මම නම් දන්නේ නැහැ’
පේනතෙක්‌ මානයට විහිදෙන කුඹුරු යාය පුරා ඇස යෑවූ මට ඈ කියන දේ තවත් සහතික විය.
‘හොඳයි ඔයාට රැකියාවක්‌ ලැබුණා කියමු. එහෙම වුනොත් ඔයාට කුඹුරු අතහරින්න වෙයි නේද?’
‘නැහැ මහත්තයෝ. ඒත් ඉඩ ලැබෙන වෙලාවට මම කුඹුරට බහිනවා’
මගේ පැනයට ඇය ඉතා සෘජුව පිළිතුරු දුන්නාය.
‘මේ එන්නේ මගේ අම්මා’ ඇය කුඹුර දෙසට එන මැදිවයස්‌ කාන්තාවක්‌ පෙන්වුවාය.
අම්මා, රන්මැණිකා, ඇගේ ‘දූ මැණිකට’ ඇඹුල රැගෙන එන්නීය.
‘අම්මා බොහොම ධෛර්යවන්ත දුවෙක්‌ ලබන්න පිං කරලා තියෙනවා නේද?’ අපෙන් එහෙම ඇසුනේ හදවතින්මය.
‘මම මේ දවස්‌ වල ඔපරේශන් කරලා ඉන්නේ මහත්තයො. ඒ හින්දා මට මේ දරුවත් එක්‌ක කුඹුරට බහින්න විදිහක්‌ නෑ. ඒත් තනියෙම කියලා මගෙ කෙල්ල නිකං ඉන්නේ නැහැ. දැක්‌කමත් ලෝබයි මහත්තයො, එක සීරුවට වැඩ ‘
සෙනෙහසේ කඳුලක්‌ ඒ මවගේ ඇස්‌ කොනේ නලියද්දී ඒ ආදර්ශවත් ස්‌ත්‍රීත්වයට සිතින් ආචාර කරමින් අපි ඔවුන්ගෙන් සමුගත්තෙමු.
එහෙත් එයට ප්‍රථම ඔවුන්ගේ ලිපිනය දැනගත්තෙමු. ඒ ඇය වෙනුවෙන් යම් උපකාරයක්‌ කරන්නට අවස්‌ථාව සැලසුනහොත් ඒ වෙනුවෙනි.
අපි අපේ මුඛ්‍ය කාර්යය නිමවා කොළඹ පැමිණියෙමු. ඇගේ කථාව ලියන්නට දින කිහිපයක්‌ ගතවිය. ඒ අතර කාලයේදී කුරුණෑගලට අනෝරා වැහි වැටුණි. මට ඇයව මතක්‌ විය.
අනේ ඈ ඒ සා මහන්සියෙන් අස්‌වැද්දූ කුඹුර ඒ දෙගොඩතලා යන වතුරට හසුවීද?
නැගෙණිය නුඹේ උත්සාහය ජල රකුසා බිලිගත්තේද?
දිරිය නැගෙණිය. මඩ සෝදාගෙන එන්න. රජකම දෙන්නට අපට බැරිවුණත්, මේ අකුරින් පිදෙන සම්මානය ගන්න.
– දිවයින පුවත්පත 2013/01/13
අසම්මතය 