පහුගිය දවස් කීපයේ සෑහෙන්න අහන්න ලැබුණු නම් තුනක්. නම් තුන එකතු වෙච්ච තැන මහා ආන්දෝලනාත්මක සිද්ධියක්. ඔබ මේ වන විටත් මේ සිද්ධියේ අල ගිය මුල ගිය තැන්, ඔක්කොම දන්නවා ඇති. ඒත් කාලෙකින් මුකුත් ලියන්නත් බැරි වෙච්ච නිසා මට ලියන්න හිතුනා මේ ගැන. ඒ සිද්ධිය විතරක් ලියල නිකං ඉන්න නෙමෙයි මගෙ කල්පනාව. “මන්කඩ්-කරණයේ” ආරම්භය, එයට ඇති පිළිගැනීම, ක්‍රිකට් නීති වලට බලපාන අන්දම සහ මේ සිද්ධියට සම්බන්ධ විචාරක අදහස් ටිකකුත් මේ ලිපියට එකතු කරගන්නයි අදහස.

 

මොකක්ද මේ සිද්ධිය?

ශ්‍රී ලංකා, එංගලන්ත සංචාරය. පස්වන සහ අවසාන එක්දින තරඟය.

සචිත්‍ර සේනානායක හතලිස් එක්වන පන්දු වාරයේ පන්දු යවමින් සිටිනවා. එංගලන්ත ක්‍රීඩක ජොස් බට්ලර්, පන්දු යවන්නාගේ අන්තයේ සිටින අතර, ඔහු සීමාවෙන් ඉදිරියට ගොස් සිටින බව දකින සචිත්‍ර, ඔහුට අනතුරු අඟවනවා. මෙවැනිම අනතුරු ඇඟවීමක් එම අවස්ථාවේ ක්‍රීඩා කරමින් සිටින ක්‍රිස් ජෝර්ඩන් හටද සචිත්‍ර විසින් සිදු කරනවා.

හතලිස් තුන්වන පන්දු වාරය. පන්දු යවමින් සිටින සචිත්‍ර, ජොස් බට්ලර් නැවතත් සීමාවෙන් එපිටට ගොස් ඇති බව දැක, කඩුල්ල බිඳ දමනවා.

නායක ඇන්ජලෝ මැතිව්ස්ගෙන් එම දැවී යාම අවශ්‍යදැයි විමසන විනිසුරුවරයා, මැතිව්ස්ගේ එකඟවීම සමඟ ඒ දැවී යාම ලබා දෙනවා.

 

“මන්කඩ්-කරණය”

මේ ආකාරයේ දවා ගැනීම් හඳුන්වන්නේ “මන්කඩ්-කරණය” (“Mankadding”) යන නමින් වන අතර එය ආරම්භ වෙන්නේ විනූ මන්කඩ් නම් ඉන්දියන් ක්‍රීඩකයාගෙන්.

1947/48 වසරක ඉන්දියා ඕස්ට්‍රේලියානු සංචාරයක පැවැත්වුණු දෙවන ටෙස්ට් තරඟයේදී තමයි මෙවැනි පළමු කඩුලු දවා ගැනීම සිදුවෙන්නේ. එහිදී බිල් බ්‍රවුන් නම් ඕස්ට්‍රේලියානු ක්‍රීඩකයා පන්දු යවන්නාගේ අන්තයේ කඩුලු සීමාවෙන් එපිටට ගොස් තිබූ නිසා, විනූ මන්කඩ් විසින් ඔහුගේ කඩුල්ල දවාගනු ලබනවා. මහත් ආන්දෝලනාත්මක සිද්ධියක් වූ එයින් කුපිත වූ ඕස්ට්‍රේලියානු මාධ්‍ය මඟින් තමයි මේ “මන්කඩ්-කරණය” කියන නම ලබා දෙන්නේ.

නමුත් පසුකාලීනව ඩොන් බ්‍රැඩ්මන් නම් අසහාය ක්‍රීඩකයා තමාගේ චරිතාපදානයේ මේ ගැන පවසන්නේ මෙසේයි:
“ඔවුන් ඔහුගේ ක්‍රීඩාශීලීත්වය ගැන ප්‍රශ්න කළේ ඇයි කියා මට සිතාගන්න බෑ. ක්‍රිකට් නීති මාලාවේ පැහැදිලිවම සඳහන් වෙනවා, පන්දු යවන්නා පන්දුව යවන තෙක්, පන්දුවට පහර නොදෙන පිතිකරු තමාගේ සීමාව තුල සිටිය යුතු බව. එසේ නොමැති නම් එවැනි දවා ගැනීමක් කළ හැකි ආකාරයේ නීතියක් නිර්මාණය කර ඇත්තේ කුමකටද? ඒ අයුරින් සීමාව ඉක්මවා ඉදිරියට යාමෙන්, පිතිකරු පැහැදිලිවම අසාධාරණ වාසියක් ලබා ගන්නවා.”

සචිත්‍ර සේනානායකට පෙර අවසාන වතාවට ක්‍රිකට් ඉතිහාසයේ සිදු වූ මන්කඩ්-කරණය වාර්තා වෙන්නේ 1992 වර්ෂයෙන්. ඉන්දියානු ක්‍රීඩක කපිල් දේව් විසින් දකුණු අප්‍රිකානු ක්‍රීඩක පීටර් කර්ස්ටන්ගේ කඩුල්ල බිඳ දැමීම එම අවස්ථාවයි.

 

 

ලොකු අය කියූ කතා

ශ්‍රීමත් ඉයන් බොතම්:
“මෙහි මූලික වරද තියෙන්නෙ ජොස් බට්ලර් අතේ. ඔහු කළ මූලික වරද තමයි සීමා ඉර ඉක්මවා ඉදිරියට යාම. යම් පිතිකරුවෙකුට දිගින් දිගට ම අවවාද කළහොත් ඔහු සිය සීමා ඉරේ සිටීමට දැනගත යුතු යි. ඒ නිසා මේ ගැන වාද කරල වැඩක් නැහැ. මේ ගැන බට්ලර් තමන්ට ම යි බැණගත යුත්තේ”

ටොම් මූඩි:‍
“සචිත්‍ර සේනානායක ජොස් බට්ලර්ට පැහැදිලිව ම අවවාද කළා. ඒත් බට්ලර් එය නොතැකීම නිසා සචිත්‍රට කරන්න වෙනත් දෙයක් ඉතිරිව තිබුණේ නැහැ”

ඇඩම් ගිල්ක්‍රිස්ට්:
“පන්දු යවන්නෙකු අඟල් කාලක් පාදය සීමා ඉර ඉක්මවා තැබුවහොත් නිපන්දුවක් ලෙස සටහන් කර ඔහුට දඬුවම් දෙනවා නම් පිතිකරුවෙකුට දඬුවම් නොකරන්නේ ඇයි?”

ඇන්ඩෲ ෆ්ලින්ටොෆ්:
“මම ‘නූතන ක්‍රීඩාව’ට ගැළපෙනව ද කියල මම දන්නෙ නැහැ. ඒත් මම මේ ප්‍රශ්නෙදි නායකයෙකු ලෙස කටයුතු කළානම් මා ගන්නා තීරණය උඩුගම්බලා පිහිනීමක් වේවි.”

මයිකල් වෝන්:
“මම සම්පූර්ණ වරද පටවන්නේ නායකයාට. ඔහුට තිබුණා තීරණය වෙනස් කර පිතිකරුට අවස්ථාවක් දීමට. ක්‍රීඩා කළ යුත්තේ මෙසේ නෙමෙයි”

හර්ෂ බෝග්ලේ:
“ජොස් බට්ලර් මේ නරක වැඩේ කලින් තරගෙදි ත් කළා. ක්‍රිකට් ක්‍රීඩාවේ ජීව ගුණය කියන්නෙ බාගෙට ලකුණු දුවන්න තියෙන අයිතියක් නෙවෙයි”

අර්ජුණ රණතුංග:‍‍
“නායකයෙක් හැටියට ඇන්ජලෝ මැතිව්ස්ට කරන්න තිබුණේ ක්‍රීඩකයා නැවත කැඳවා විකට්ටුවේ රැඳවීම යි. තවත් අවස්ථාවක් ලබා දෙමින් එම වරද යළිත් කළොත් කිසිම සමාවක් නැති බව ක්‍රීඩකයාට දැනුම් දී ඔහු විකට්ටුවේ රැඳවීමයි කළ යුතුව තිබුණේ. ශ්‍රී ලංකාවේ ක්‍රිකට් ක්‍රීඩකයන් ක්‍රීඩා කරන ගෞරවනීය ආකාරය ලොවට ප්‍රදර්ශනය කිරීමට තිබුණ අවස්ථාවක් මග හැරුණ බවයි මගේ හැඟීම”

 

මේ තරඟය අවසන් වූ පසු එංගලන්ත නායක ඇලස්ටෙයා කුක් සඳහන් කර සිටියේ, ඇන්ජලෝ මැතිව්ස් සහ ශ්‍රී ලංකා කණ්ඩායම ක්‍රිකට් ක්‍රීඩාවේ ජීව ගුණය මඟ හැර ක්‍රියා කළ බවයි. ඒ පිළිබඳව තමා දැඩි ලෙස කනගාටු වන බවත්, තමාට මෙවැනි අවස්ථාවකට මුහුණ දීමට සිදු වුවහොත් තමා මැතිව්ස් මෙන් ක්‍රියා නොකරන බවත් ඔහු පවසා සිටියා.

ඇන්ජලෝ මැතිව්ස් අදහස් දක්වමින් කියා සිටියේ, ක්‍රීඩාවේ ජීව ගුණයේ නාමයෙන් ජෝස් බට්ලර්ට අනතුරු ඇඟවීම් දෙකක්ම කළ බවත්, තව දුරටත් ඔහු එම වරදම සිදුකරන විට කඩුල්ල දවාගැනීම හැර වෙන විකල්පයක් නොමැති බවත්ය.

මෙහිදී ශ්‍රී ලංකා කණ්ඩායම වෙනුවෙන් කතා කළ මහේල ජයවර්ධනද කියා සිටියේ, මීට කලින් තරඟයේදීද ජෝස් බට්ලර්ට මෙවැනිම අනතුරු ඇඟවීම් කළ බවයි.
“ඔවුන් ක්‍රීඩාවේ ජීව ගුණය ආරක්ෂා කරමින් ක්‍රීඩා කරන්නේ නැතිනම්, නීතියට ක්‍රීඩා කිරීමට අපට සිදුවෙනවා”, ඔහු කියා සිටියා.

 

මෙතන තියෙන ලොකුම ගැටලුව මේ කඩුල්ල දවාගැනීමවත්, මන්කඩ්-කරණයවත් නෙමෙයි. මෙතන තියෙන ගැටලුව, එංගලන්ත ක්‍රිකට් කණ්ඩායම සහ මාධ්‍ය විසින්, ඒ කණ්ඩායමේ අසාර්ථකත්වය වැසීමට මෙය මාර්ගයක් කර ගැනීමයි. දැනට සිටින එංගලන්ත කන්ඩායම සමබර කණ්ඩායමක් නොවන බව කවුරුත් දන්නා කරුණක්. ඇලස්ටෙයා කුක් යටතේ, තවමත් ස්ථාවරත්වයක් ගොඩනගා ගැනීමට ඔවුන්ට හැකි වී නැහැ.

මන්කඩ්-කරණය ගැන පමණක් කතා කරමින් ලංකාවේ ක්‍රීඩකයන්ගේ ක්‍රීඩාශීලීත්වය ගැන ප්‍රශ්න කරන ඔවුන්, සචිත්‍ර සේනානායක විසින් අවස්ථා දෙකකදී කරන ලද අනතුරු හැඟවීම් සහ ජෝස් බට්ලර් විසින් නැවත නැවතත් සීමා ඉර ඉක්මවා යාම ගැන සඳහන් කරන්නේ නැත්තේ ඒකයි.

නමුත් මෙහිදී සඳහන් කළ යුතුම කරුණක් වන්නේ, ශ්‍රී ලාංකික නොවන බොහෝ පිරිස්ද ශ්‍රී ලංකාවට පක්ෂව කතා කිරීමයි. ෆේස්බුක්, ට්විටර් වැනි සමාජ ජාල අඩවි වලද, විවිධ ප්‍රවෘත්ති වෙබ් අඩවි වලද මෙය දක්නට ලැබෙනවා. “UK Mirror” නම් ප්‍රවෘත්ති සපයන වෙබ් අඩවිය විසින් මේ පිළිබඳව කරන ලද ඡන්ද විමසීමකින්ද මෙය හොඳින්ම පැහැදිලි වෙනවා. “ජෝස් බට්ලර්ගේ දැවීයාම ක්‍රීඩාවේ ජීව ගුණයට එරෙහිව යන්නක්ද?” යන ප්‍රශ්නයට “ඔව්” පිළිතුර ලබා දී ඇත්තේ 5% ක් පමණයි. 95% ක් ම පවසන්නේ එය සාධාරණ බවයි.

ක්‍රිකට් ක්‍රීඩාව ආරම්භ කළ සහ නීති ආදිය සකස් කරන Marylebone Cricket Club (MCC) එකද පසුගියදා ප්‍රකාශයක් නිකුත් කරමින් කියා සිටියේ ශ්‍රී ලංකා කණ්ඩායමේ කිසිම වරදක් මෙහිදී නොමැති බවයි. නැවත නැවතත් අනතුරු ඇඟවීම් නොතකමින් ක්‍රීඩා කළ ජෝස් බට්ලර් අත වැරැද්ද ඇති බව පවසන ඔවුන්, ශ්‍රී ලංකාව ක්‍රීඩාවේ ජීව ගුණයට හානි කර නොමැති බවත් කියා සිටිනවා.

 

මට කියන්න තියෙන්නේ මෙච්චරයි. මන්කඩ්-කරණය අපට සුලබව දකින්නට ලැබෙන දෙයක් නෙමෙයි. නමුත් එය එසේයි කියා, එය ක්‍රීඩාවේ ජීව ගුණයට හානියක් වන දෙයක් සේ හංවඩු ගසා, ක්‍රීඩාවේ නීති නොතකා හැරීමට හැකි තත්වයකට පත් කිරීම නොකළ යුත්තක්. නීතිය නම් නීතියමයි. නීතියට අනුව ක්‍රියා කිරීම “සදාචාරාත්මක නොවීම” හොඳ දෙයක් නොවේ.

තමන්ගේ නොහැකියාව / වරද පිළිගෙන, කෙන්ද කන්ද කරගන්නේ නැතිව ලස්සනට බේරගන්න තිබ්බ සිද්ධියක් වවාගෙන කෑම නිසා, විශාරදයන් ඉදිරිපිට නෝන්ඩි වූ එංගලන්ත කණ්ඩායමක් තමයි මට නම් දැන් පේන්න තියෙන්නේ.