පළමුකොට අපි ඔබට එම බලගතු වචන හත කියා දී ඉන්පසු ඒ ගැන විස්තර ඉදිරිපත් කරමු. කෝටිපතියන්ගේ අර්ථ සිද්ධියට උපකාර වූ එම වචන හත මෙසේයි: “මා කරන වැඩෙන් අනුන්ට සිදුවන යහපත කුමක්ද?”
අනුන්ට යහපතක් කිරීම හොඳ වැඩක් බව අප දැන සිටි නමුත් එය මෙලොවම විපාක දෙන බලගතු චේතනාවක් බව වැඩි දෙනෙකු දැන සිටියේ නැත. හැම හොඳ දෙයක්ම පිනක් හැටියට හා පරලොවට වැඩ සැලසෙන දෙයක් යයි බොහෝ දෙනා සිතන බව පෙනේ.
අනුන්ගේ යහපත තකා අවංකව කරනු ලබන ඕනෑම හොඳ වැඩකින් පාඩුවක් සිදුවුවත් ඊට වඩා දස ගුණයකින් යුත් ලාබයක් වැඩි කල් යන්නට පෙර ඔබ වෙත ළඟා වෙන්නේය. ඒ සඳහා ඔබට පාඩු සිදු වූ පලියට ඔබේ හොඳ වැඩය නතර නොකර ඉදිරියට ගෙන ගිය යුතුය. චේතනාව හොඳ නම් කර්ම විපාකය හොඳවීම කිසිවෙකුට වැලැක්වීමට නුපුළුවන.
ඔබේ ව්‍යාපාරය දියුණු වන්නේ ඔබෙන් ගණුදෙනු කරන අයට විශේෂ වාසියක් ලැබේ නම් පමණකි. ඔබේ සේවය අවංක බව පාරිභෝගිකයාට ඒත්තු යා යුතුය. ඔබ ළඟ හොර බොරු වංචා නැති බව තේරුම් ගත් පසු මහජනයා ඔබ වෙත රොක්වෙති.
මහජනයා යමක් මිල දී ගන්නේ තමන්ට වාසියක් ලැබෙන තැනකිනි. එම වාසිය ඉස්තරම් බඩු, නියම හා සාධාරණ මිල මෙන්ම නියමිත ප්‍රමාණයට වඩා අවුන්ස කාලකින් හෝ අඩුනොවීම වැනි මූලික අවශ්‍යතා අනුව මනිනු ලැබේ. අඩු ගණනේ ඔබ අනුන්ට අව්‍යාජ හිතවත්කමක් පෙන්වන කෙනෙක්ද? එසේ නම් ඔබ අත ගසන සෑම වැඩක්ම හරියයි. හොර බොරු වංචා කරන අයගේ දියුණුව ටික කලකින් වැනසී යයි.
හොරට බඩු කිරා දී ධනවත් වීමට බැරිය. ගඩොල් කුඩු දැමූ මිරිස් විකුණා ධනවත් විය නොහැකිය. විශාල වෙළඳ ව්‍යාපාර බවට පත්වී ඇති සෑම වෙළඳ ආයතනයක්ම එසේ දියුණු වී ඇත්තේ මහජනයාට හොර බොරු වංචා කිරීමෙන් නොවේ.
ඔබ කරන සේවය කුමක් වුවත් එයින් අනුන්ට යහපතක් සිදුවේ නම් ඔබට පසුබෑමට හේතුවක් නැත. ඔබේ දියුණුවට අකුල් හෙලන්නට මාන බලන අයගෙන් ඔබ මහජනයාට කරනවාට වඩා යහපතක් සිදුවේද?
ලබන්නාගේ හිතසුව පිණිස දීමට යමක් ඔබ ළඟ තිබේද? ක්‍රිකට් ක්‍රීඩකයා ලකුණු පුවරුව දෙස බලා ක්‍රීඩා කරන්නට ගියහොත් වහාම දැවී යයි. එවන පන්දුව ගැන ක්‍රීඩකයා විමසිලිමත් වන්නාක් මෙන් ඔබද ඔබට ලාබ ලබාදෙන අයට පළමුකොට ලාබයක් ලබාදීමට සිතට ගන්න. එවිට ඔබේ යහපත බලාපොරොත්තු වනවාට වඩා ඉහළින් උදාවනු නිසැකය.
ඕනෑම ව්‍යාපාරයක් සෞභාග්‍යමත් විලාසයකින් වැජඹෙන්නේ මහජනතාව සූරා කෑම නිසා නොව මහජනතාවට හිතහොඳ සේවයක් ඉටුකිරීම නිසාය. බොහෝ ප්‍රසිද්ධ හා ධනවත් ව්‍යාපාරිකයන් ප්‍රතිපත්තියක් රකිති. එනම් “ඉස්තරම් බඩු නිපදවා, වැඩි දෙනෙකුට අඩු මුදලකට දීමට උත්සාහය,” යන්නයි. බඩු මිල ඉහළ යෑම කොයිතරම් සීඝ්‍රයෙන් සිද්ධ වුවත් ඉස්තරම් නිෂ්පාදන විකිණී යෑමට එයින් බාධා සිදු නොවේ.
ඔබේ සේවය කුමක් වුවත් අන් අයට වඩා ඉතා ස්වල්පයකින් හෝ හොඳින් එය ඉටු කරන්න. අන් අයට වඩා කාරුණික වන්න. අන් සැමට වඩා පොඩ්ඩක් හෝ වැඩියෙන් ඉවසන්න. අන් සැමට වඩා නිතර මුහුණ සිනාවකින් හා ලෙන්ගතු කමකින් සරසා ගන්න. ඔබේ එම සෑම ක්‍රියාවකින්ම සිදුවන්නේ ඔබ වෙත සම්පත් උදාවීමයි.
-සුමනදාස සමරසිංහ, 1979 මැයි 15, චිත්ත ධර්ම විද්‍යා පත්‍රය
sumanadasasamarasinghe 