(සිංහලය මුලුමනින් ම සුදු අධිරාජ්‍යයට නතුවී පසුගිය මාර්තු දෙවෙනිදාට වසර 198 කි. මේ සටහන ඒ වෙනුවෙනි)

බ්‍රිතාන්‍ය කිරීටයට යටත් වීමට පෙර මෙරට පැවතියේ ස්වයංපෝෂිත ආර්ථිකයක් යයි කියනු ලැබේ. එහි අදහස  නම් තම මූලික අවශ්‍යතාවන් තමා අවටින් ම සපයාගෙන මෙහි ජනයා දිවි ගෙවූ බවයි. යටත්විජිත යුගයට පෙර අපරටේ ජනතාව සුඛෝපභෝගී කුවේර ජීවිතයත් ගතකළේ යයි කීමට මම ඉක්මන් නොවෙමි. නමුත් සාපේක්ෂව අඩු අවශ්‍යතාවන් ගෙන් හෙබි මෙරට වැසියන් තම එදාවේල සොයා ගැනීමට නොරටට අතනොපෑ බව නම් සත්‍යයකි. මෙරට ඒ ස්වයංපෝෂිත ආර්ථික රටාව බිඳවැටීම ඇරඹුණේ  ක්‍රි.ව. 1505 දී සිදුවූ යුරෝපා ආක්‍රමණයත් සමගයි.

විශේෂයෙන් ඉංග්‍රීසීන් විසින් ක්‍රි.ව. 1815 දී කන්ද උඩරට ඇතුලුව සමස්ථ ශ්‍රී ලංකාව ම යටත් කරගැනීමෙන් පසු අපේ ආර්ථිකය අනුන් මත යැපෙන ආර්ථිකයක් බවට පත්වීමේ ක්‍රියාවලිය ආරම්භ විය. යටත්විජිතවාදින් අලුත් අලුත් රටවල් යටත් කරගන්නේ අල්ලාගන්නා රටේ ජනතානගේ සුභසිද්ධිය තකා නොවන බව සත්‍යයකි. ඉංග්‍රීසීන් ද අපේ දිවයින අල්ලාගත්තේ තම මව් රටේ ආර්ථිකය තවතවත් දියුණු කරගැනීමේ ලා මෙරට ස්වාභාවික සම්පක් උපයෝගී කරගැනීමේ අභිලාශයෙන් මිස වෙනකක් නිසා නොවේ. මෙරට බහුල ව  තිබූ මිනිරන්, ඛණිජ වැලි, හුණුගල් ආදී ස්වාභාවික සම්පත් අපනයනය කළේ තම රටේ කාර්මික දියුණුව උදෙසාමය.

ඉංග්‍රීසීන්  වාණිජ වගාවන් ලෙස මෙරට භූමිය තුල කෝපි, තේ, රබර් ආදිය වගා කළේ මෙහි ස්වාභාවික පරිසරය තම උන්නතිය උදෙසා යෙදවීමේ තවත් පියවරක් ලෙසය. නමුත් මේ වාණිජ භෝග වගාව මෙරටට කළ විනාශය සුලු පටු නොවේ. අද ද අප පීඩා විදින සමාජ, ආර්ථික, දේශපාලන, පාරිසරික ගැලටු බොහොමයක මූලාරම්භය මෙයයි.

තේ යනු මෙරටට ආවේණික ශාකයක් නොවේ. එහි නිජබිම මධ්‍යම ආසියාවයයි (මා වැරදි නම් නිවැරදි කරන්න). ඉංග්‍රීසි ජාතිකයන් වාණිජ භෝගයක් ලෙස තේ මෙරටට හදුන්වා දෙන්නේ පුස් රෝගයක් පැතිරීම නිසා කෝපි වගාව මෙරටේ අසාර්ථක විමත් සමගය. මෙහි කඳුකර දේශගුණය, භුවිෂමතාව ආදී පාරිසරක සාධක තේ වගාවට මනාව ගැලපුනේ අපගේ ම අවාසනාවයට යැයි ලේඛකයාට විටෙක සිතේ. සුද්දා තේ වගාවට අවශ්‍ය මෙරට කඳුකර ඉඩම් ලබා ගත්තේ පැහැදිලිවම බලහත්කාරයෙනි. අපේ මුතුන්මිත්තන් බුක්ති විඳි (නමුත් සුද්දා ගේ නීතියට අනුව නිසි ලෙස අයිතිය තහවුරු කළ නොහැකි වූ) ඉඩම්  “මුඩු බිම් පනත“ මගින් රජයට පවරා ගනු ලැබිණි. අපෙ ් ජනතාව උපන් බිමවලින් පන්නා දන්නේ ඉන් අනතුරුවය. ඊට අමතරව කඳුකරයේ ව්‍යාප්තව තිබූ තෙත් කලාපීය කඳුකර වනාන්තර එලි පෙහෙලි කරන්නේ ද තේ වගාව උදෙසාය.

තේ අධික ලෙස තම්කරු ශ්‍රමය අවශ්‍ය වන වගාවකි. සුද්දාගේ තේ වගාවට අවශ්‍ය කරන ශ්‍රමය මෙරටින් ම සම්පාදනය කරගරනීමේ හැකියාව තිබුණ ද තමන්ගෙන් මංකොල්ලකෑ ඉඩම් වල වැටුපකට සේවය කිරීමට අපේ මුතුන්මිත්තන් අකැමැති වූහ. එය ඉතා සාධාරණය.  අපි ආඩම්බර ජාතියක් වීමු.

තේවතු වල සේවයට ඕනෑ තරම් ලාබ ශ්‍රමය තිබූ දකුණු ඉන්දීය කුලීකරුවන් මෙරටටගෙන එන්නේ මේ හේතුවෙනි.මෙය අප රෙට් තවත් සමාජ ගැටලු ගණනාවක ආරම්භයයි.මේ ආගන්තුක ජනකොටස නඩත්තු කිරීමට අමතරව පත්වන රජයන්ට තම බලතුලනය උදෙසා මේ ජනතාවෙග් ඊනියා නායකයන්ට කප්පම් ලබාදීමට සිදුවීම අද දක්වාම අප අතිවිඳිනඛේදවාචකයකි.

තේවගාව නිසා කඳුකර නොඉඳුල් වැසි වනාන්තර ඛේදජනක ‍ලෙස විනාශයට පත්විය. ආදේශ වන වගා ලෙස සුද්දා මේ ප්‍රදේශ වලට හදුන්වා දුන් ෆයින්ස්, ටර්පන්ටයින් ආදී වගාවන් තවතවත් මේ පරිසර හානිය  වර්ධනයකලේය. පරිපර තුලනය මුලුනමින් බිඳ වට්ටන මේ ෆයිනස් කැලෑ තුල කුරුල්ලෙක් වත් නොරැඳේ. සාමාන්‍ය යෙන් ගසක කොළයක් ගසෙන් ගිලිහී කෙටි කලක් තුල දිරා ගොස් පස් බවට පත් වන නමුදු ෆයිනස් ශාක පත්‍ර සෑ‍හෙන කාලයකට දිරා නොයයි. ෆයිනස් කැලැයක් තුලට පිවිසෙන්නෙකුට   ගස් අතර දක්කට ලැබෙන්නේ පස් නොව අඩි කීපයක ගනකමට ඇති දිරා නොගිය දුඹුරු පැහැ වියලි ෆයිනස් පත්‍රයන් ය. කඳු ගැට වල තේ වගාවෙන් සිදුවන පාංශු ඛාදනය අද දින විශාල පාරිසරික ගැටලුවකි. මෙහි තරම වටහාගැනීමට වැසි කලක නඳුකරයෙන් පහලට ගලාබසින බොරපැහැ ගංඟාවන් දෙස බලා සිටීම ප්‍රමානවත්ය.

සුද්දා ගෙන් අපට වූයේ අගතියක් ම පමණකැයි කීමට තරම් ලේඛකයා අන්තගාමී නොවේ. මෙරට ස්ථාපිත කළ අධ්‍යාපන පද්ධතිය, (අද අප විසින් වැරදි වැරදි ලෙස භාවිත කරන මුත්) වෙස්මින්ස්ටර් ආණ්ඩු ක්‍රමය  , අද පවා භාවිතයට ගන්නා මහාමාර්ග, දුම්රිය මාර්ග, රාජ්‍ය පරිපාලන ආයතන ආදිය සුද්දා‍ ගෙන් අප ලැබූ දායාදයන්ය. සත්‍යය වශයෙන් ම මේවා තම යටත් විජිතය පාලනය කිරීමේ පහසුව උදෙසා තම  ප්‍රයෝජනය උදෙසා ම සුද්දා විසින් ඇති කළ දේ වුව ද අද ඉන් පල ලබන්නේ අපය.

එ සුද්දා ලබා දුන්දේය. ලබා නොදුන් දේ පිලිබදව ද සටහනක් තැබිය යුතුමය. සුද්දා තම කාර්මික හෝ තාක්ෂණික දැනුම මෙරට වැසියන්ට ලබා දුන්නේ නැත. ඒ වෙනුවට කළේ මිනිරන්, ඛණිජ වැලි ආදිය අමුද්‍රව්‍ය ලෙස රට පටවා යුරෝපයේ කර්මාන්ත කිරීමය. මෙහි රබර් ෆීට් අපනයනය කර විදේශයන්හි නිපදවන ටයර් නැවත මෙරටට ගෙන්වීමය.

මේ ලිපිය ලිවීමෙහිලා ලේඛකයා පෙලබූ මුඛ්‍ය කාරණය වෙත දැන්  ප්‍රවේශ වෙමු. තම යටත්විජිතයේ ජනතාව ගේ ආර්ථික, සමාජීය සවර්ධනය කෙරෙහි කිසිදු වගකීමක් නැති බ්‍රිතාන්‍යය අධිරාජ්‍යවාදීන් එදා එසේ කිරීමේ විශ්මයක් අපට නැත. නමුත් අප දැන් හැටපස් වසරකට පෙර ඒ අධිරාජ්‍යවාදීන්ගෙන් නිදහස් වීමු. ඒත් එදාට වඩා වෙසක් අද තිබේ ද? අද ද අපේ ආර්ථිකය රැඳී පවතින්නේ එදා මෙන් ම මේ කෘශිකාර්මික භෝග කීපයක් හා කාර්මික අමුද්‍රව්‍ය කීපයක් අපනයනය කිරීම මතය (මැදපෙරදිග වහල් සේවය හා ඇඟලුම් කර්මාන්තය හැරුන විට). 1970 දශකයේ ශ්‍රී.ල.නි.ප රජය යටතේ ඉංජිනේරු සංස්ථාව, සිමෙන්ති සංස්ථාව, ටයර් සංස්ථාව ආදිය පිහුටුවමින් මේ වලෙන් ගොඩ ඒමට සාධනීය පියවර ගත්ත ද පසු කාලීනව ඒ රජයේ අනුප්‍රාප්තිකයන් විසින්  ද, වෙනත් පාලක පක්ෂ විසින් ද, ඒ සියල්ල කනපිට හරවා තිබීම ඉතා කනගාටුදායකය. අපේ ම ඡන්දයෙන් පත්වන අපේ ම පාලකයන් එදා අපව බලෙන් යටත් කරගත් සුදු අධිරාජ්‍යයට විකල්පයක් වී නැති වීම බරපතල ම ඛේදවාචකයයි. 

අපි තවමත් ඒ ධවල තිමිරයෙන් වැසී සිටිමු !