අරුණි ශපීරෝ‍ වෙතින්

මිනිස් මොළයටත් මිනිස් සිරුරටත් ව්‍යායාම අවශ්‍ය බව දන්නවා වුනාට, නිරෝගී ජීවිතයක් වඩා වටිනා යැයි දන්නවා වුනාට, වැඩි පිරිසකගේ පුරුද්ද ඒ ගැන කිසිවක් නොකර සිටිම. මෙන්න මේවා කෑවම ගුණයි කියලා තව තවත් කන බොන දේවල් හොයනවා. දවසකට පැය භාගයක් වත් ඇඟ වෙහෙසන්න ඕනා කියන එක ඇහුණාට, ඒකට එකඟ වුනාට, ඒක කරන්නෙ නැහැ. වැඩිදෙනා ඇහෙන දේවල් වලින් එක්කාසු කරගන්නෙ තමන්ට “හිත ගිය” දේවල් විතරයි.

කොහොම ද හිතක් සමහර දේවල් වලට ඇදිලා යන්නෙ?

ලෝකයේ ඇති තොරතුරු සුලබයි. මතකයේ තියන දේ නිසා, ආවේග අනුව, අළුතින් ඒක්කාසු කරගන්නා දෑ ඒකීය වූ මොළයකට සුවිශේෂයි. ළමා කාලයේ වූ සිද්ධියක් ඒ සිද්ධියට මුහුණ දුන් ආවේගය අනුව අයෙකුගේ ඉතිරි ජීවිත කාලය පුරා ම ගන්නා තීරණ වලට බලපාන්න පුළුවන්. තමන් හැදෙන පරිසරය අනුව ද තොරතුරු එක්කාසු කරගන්නා ආකාරය හැඩ ගැසෙනවා.

දුකක්, තරහක් නිසා ඇතිවෙන ආවේගයකින් දකින ලෝකයට වඩා ආදරයෙන් සිත පිරී යද්දී දකින ලෝකය වෙනස්. තරහා ගියාම අවට වැරදි වැඩියෙන් පේනවා!! සිත සතුටින් පිරුණාම චුරු චුරු වැස්සක වුනත් සුන්දරත්වයක් තියෙනවා!! වාහනයක් ගන්න තීරණය කළාම හෝ අළුත් වාහනයක් ගත්තාම ඒ ජාතියේ වාහන වැඩියෙන් පාර තොටේ පෙන්න පටන් ගන්නවා!!!

අළුතින් අල්ලා ගන්න තොරතුරු ගැන මොළය වෙහෙසෙන්නෙ මෙතෙක් මොළයේ එකතු කර අමුණා ගත් දේවල් අනුව. එකම සිද්ධියකට මුහුණ දෙන නිවුන්නු වුවත් ඒ සිද්ධියෙන් තම තම මොළයට එකතු කරගන්නා දේ විවිධයි. අපේ යටිසිතේ පැලපදියම් වෙලා තියන ආවේගයක් අපිටත් නොදැනුවත්වම අපි එකතු කරගන්නේ මොනවාදැයි තීරණ කරනවා.

ඒත් මිනිස් මොළයක ආශ්චර්යය මේකයි. මිනිස් මොළයකට පුළුවන් ඒ ස්වභාවිකව මොළයට තොරතුරු එකතු කරන හැදියාව වෙනස් කරගන්න.

අනුන්ගේ අදහස් තමයි වැඩිපුර ම අපි අපේ මොළයේ විමසිල්ලකින් තොරව රෝපණය වන්නට ඉඩ දීලා තියන්නෙ. පුංචි දරුවා නොදන්න දෙයක් අහගන්නෙ දෙමාපිය වැඩිහිටියන් ගෙන්. ඉතින් දෙමාපියෝ වැඩිහිටියෝ කියන සේරම සැකයෙන් තොරව පිළිගන්න හැදියාවක් පුංචි දරුවාට තියෙනවා. කවදා හරි කියපු බොරුවක් අහුවෙච්ච දවසට තමා සැකයක් ඇතිවෙන්නෙ. ඒ සැකය ඇති වූ වෙලාවේ ඇති තම ආවේගය අනුව ඔවුනට වූ වැරදීමක් කියා එය බැහැර කරනවා ද නැත්නම් මින් පසු ඔවුන් කියන දෑ සියල්ල විමර්ශනයට ලක් කරනවා ද යන්න තීරණය වෙනවා.

අදහසක් ඇහුණ ම, ඒ ඇහිච්ච වෙලාවේ සිතට දැනුනු ආවේගය අනුව ඒක විශ්වාසයක් කරගන්න/නොගන්න මොළය වෙහෙසෙනවා. අපි විශ්වාස කරන අයෙක් වෙතින් ඇහෙන අදහසක් හෝ අපි කැමති අදහසක් ගැන අපිට ඇත්තේ ප්‍රසාදය මිශ්‍ර වූ ආවේගයක්. අපි බොරුකාරයෙක් යැයි හිතන අයෙක් කිව්ව දෙයක් හෝ අකමැති අදහසක් ඇහුනාම ඒ ගැන ඇත්තේ අප්‍රසාදය මිශ්‍ර වූ ආවේගයක්. ආවේගය දැඩි වූ තරමට, ඒ කියන්නෙ ඉතා සතුටක් හෝ ඉතා තරහක් පැන නැඟුනාමත් අපි ඒ ගැන සොයන්න වෙහෙසෙනවා වැඩියි. ආවේගය බාල වුනාම, එච්චර පැහැදීමක් නැත්නම්, එච්චර කෝපයකුත් නැත්නම් ඒ ගැන මොළයේ වැඩි සටහනක් වැදෙන්නෙත් නැහැ.

යම් දැයක් ගැන වැඩි වැඩියෙන් හොයා යන්නත්, යමෙක් කියූ දෙයක් ප්‍රතික්ෂේප කරන්න හෝ පිළිගන්නත් මොළය පියවරක් ගන්නෙ මෙතෙක් තමන් ගොඩනඟා ගෙන ඇති පදනම අනුව. ඇහෙන දේවල් වලින් ‘හිත ඇදිලා යන’ දෑ විචාරයකින් තොරව පිළිගැනීම පුද්ගලයාගේ හැදියාව නම්, ඒ අල්ලා ගෙන ඉන්නා අදහස් විශ්වාසයන් බවට පත් කරන තවත් තොරතුරු එකතු කරගන්න මොළය වෙහෙසෙනවා. එවිට මොළය ඊට පටහැනි තොරතුරු දිහා බලන්න, එකතු කරන්න හෝ විචාරයට ඉඩක් දෙන්නෙ නැහැ. අල්ලා ගත්තු විශ්වාසයන් තුලින් තමයි අළුත් අදහස් එකතු කරගන්නෙ. ඒ මොළයේ හැටි. හිට්ලර් වගේ අයට ජනතාව නතු කරගන්න හැකියාව ඇත්තේ ද ඒ නිසා. වෙනත් මතවාදයන් විමසන්නට ඉඩ නොදෙන සමාජ ක්‍රම හා ආගම් අදහන අයගේ මොළ අල්ලා ගන්න හැකියාව ලැබෙන්නෙ එහෙම.

යම් අවස්ථාවක දී යම් ආවේගයක් තුලින් වෙනස් දැයක් ගැන හිතන්න මොළයට අවස්ථාවක් ලැබුනොත්, තමන් පිළිගත් යමක් ගැන කුකුසක් පහළ වූ දාට මොළය හුරු පුරුදු මාර්ගයේ ම නොයා ඒ නව තොරතුරු දකින්න පුරුදු වෙනවා. අළුතින් ගත්ත වාහනය වැනි වාහන හැම තැනම තියනවා මුලින් පෙනුනට වාහනේ පරණ වෙද්දී ඒ වගේ වාහන පේන එක අඩුවෙලා යනවා. මොළය වෙනස් වෙලා මෙතෙක් නොසලකා හැරපු තොරතුරු එක්කාසු කරන්නෙ එවිට විශේෂයෙන් උත්සාහයක් නොගෙනම.

මිනිස් මොළය පුරුදු පදනමේ සිට වැඩියෙන් හුරු දේවල් සහ ඉඳහිටක අළුතින් දැයක් ද එකතු කරගනිමින් වර්ධනය වෙන්නක්. එකතු කරන අළුත් දේවල් නිසා සිදුවන මොළයේ වර්ධනය පුද්ගලයාගේ දියුණුවට වඩා වාසිදායකයි.

ඉඳහිට දවසක කාමරය අස් කරනවා වගේ මොළයත් අස්පස් කරගන්න ඕනා. අනවශ්‍ය කුණු කන්දල් විසි කරලා වටිනා දෑ තියාගෙන, තව තව වටිනා දෑ එකතු කරගන්නට ඉඩ හදා ගන්න ඕනා. පුටුව උඩ තියන කමිසය කිළිටි දැයි හොයන්න ඉඹලා බලනවා වගේ අල්ලා ගත් අදහස් විචාරන්න. ඇඳුම් කිළිටි නම් හෝදනවා වගේ වැරදි අදහස් නිවැරදි කරගන්නත් පුළුවන්.

මොන සාධක නිසා ද මම මේ ගැන මෙහෙම හිතන්නෙ? තමන් අල්ලා ගත් අදහස් ගැන ඇසිය යුතු ප්‍රශ්නය එයයි.

මට මෙහෙම හිතෙනවා කියලා වගකීමෙන් අයින් වෙන්න බැහැ දැන්. මගේ මොළය තොරතුරු එක්කාසු කරන හැටි මට වෙනස් කරගන්න පුළුවන් බව දන්න නිසා!!!