ධවල ආමාශ නම් කොටළු දා වත.

...යටගිය දවස ලංකාද්වීපයෙහි කොලොම්පුර ව්‍යවස්ථාදායකයේ ද්වි භාග ත්‍රි මණ්ඩල තේජෝ බලැති මිහිඳු නම් රජ්ජුරු කෙනෙකුන් සෙමෙන් රාජ්‍ය කරන කල්හි එම ද්වීපයේ නුදුරු වන රේඛාව අභිමුව ධවල ආමාශ නම් වූ කොටළුවාණ කෙනෙකුන් අගල පිට කා ඇවිදින සේක. හෙතෙමේ අනෙක් කොටළුවන් තරමට නූඋස් වූ බැවින් තෙල වෘක්ෂයන්හි සතර අඩියකට වඩා ඉහළින් වන ඵලාඵලක්, මලක්, කොලක් අනුභව කරගත නොහී ඒ දිහා බලන බලන ඇසිල්ලේ සුසුම් ලමින් කෙළ තොලන්නේය.  මෙසේ අඩ සායෙන් යුතුව ලෑටි ගාමින් ඇවිදින බඩජාරි තෙනැත්තෝ වරෙක ඒ සාවියේ සියලු තෘණ පත් කා නිම කරන ලද්දේ ඒ ඉසව්වේ වන සාවුන්ගේ අඩවියට පැන උඳුපියලිය ද ලොවන්නට පටන් ගත්තාහු කෙසේද යත්, ඇඹුල උපුල මල වනයට කඩා වැටුන ගොම රිට්ටක් සේ දිස්වන පරිද්දෙනි.

        සා පුරයේ උඳුපියලිය වනයට කඩා වැදුන කොටලුවාණෝ තෙල් ගබඩා සැල් බඳුවූ ස්වකීය ආමාශය, සසර මහා මුහුද පුරවන තරම් වූ උදුපියලිය කදම්භයකින් සන්තර්පණය කලෝ "මේ නම් මා වැනි උතුම් කොටළුවන්ගේ ආශ්චර්යමත් තුසිතය යැයි" ඒත්තු ගත් නියා ප්‍රදර්ශනය කරමිනි. 

එකල්හි, "මේ නම් අප නැසීමට පැමිණි මහත් වූ ව්‍යසනයකැ" යි අවබෝධ කර ගත් සා ගනා මේ උපද්‍රවය පිටු දකිනු වස් සංවිධානය විය යුතු යැයි තීරණය කර රැස්වීමක් කැඳ වුහ. මේ අවස්ථාවේදී රැස්ව සිටි සා ගනා අතරින් නැගී සිටි එක් තරුණු සාවෙක් "මේ බෙලහීන කොටළුවා නම් එක් අයෙකි. එහෙත් මේ මුළු සතර දිග භාගයේ වෙසෙන අප සාවෝ නම් ගණනින් අසංඛේය වෙයි. එබැවින් බිය නොගෙන සාවුන්ගේ ක්ෂේම භුමියේ පුරාතනයන්ගේ නාමයෙන් මූ හට පහර දී මරා දමමු" යි යෝජනා කළේය. ඒ කල්හි රැස්ව සිටි තුරුණු සාවෝ ඒ අනුමත කරමින් ජයඝෝෂ නගන්නට වුයේ "දැන්ම ගොස් මූ හට අඩන්තේට්ටම් කර තලා දමමු" යි කියමිනි. කරුණු කාරනා මේ මුග්ධ කොටළුවා පෙලා දමන්නට ඒ අයුරින් යෙදෙන විට නැගී සිටි එක් තලත්තෑනි සාවෙක් පවසත්, "මේ මුග්ධයා මරා දැමුවත් ඒ තැන ගැනීමට තවත් කොටළුවෝ සියක් ගණනක් කොලොම්පුර අසබඩ සිටිති. එසේ හෙයින්, මූ මරා දැමීමෙන් අප හට වන සෙතක් නැත. ඒ වෙනුවට ඊට ප්‍රථමයෙන් මුට කරුණු පහදා දී අපේ මුතුන් මිත්තන්ගේ ක්ෂේම භුමිය බේරා ගැනීමට කටයුතු කරමු"ය.

රැස්ව සිටි සා පර්ශදයම පාහේ එම සාවාගේ ප්‍රකාශය අනුමත කළෙන් පෙළපාලියක් සෑදුන සාවෝ කොටළුවා විසින් උලා කා එළිකරන ලද හතරැස් සත් ගව්වක භුමිය අසලට රැස් වී කොටළුවා හට ඇසෙන සේ මහා හඬින් කරුණු පහදන්නට වුහ. එහෙත් මුග්ධ කොටළු තෙමේ සිතනුයේ, "මේ රියනක් උස නැති ලොමින් ගහන සත්වයෝ මැ වැනි තෙදවත් කොටළුවාණ කෙනෙක් හට කුමක් කෙරේද? මුන් කැ ගසා අධෛර්යයට පත්ව මෙතනින් පිටව ගිය පසු මා හට ඉතිරි රසවත් තෘණ පත් ද තනිවම බුදීමට හැකි නොවේද?" යනුවෙනි. බොහෝ වෙලාවක් ඉක්ම ගිය මතුද සාවෝ ඉවත්වන බවක් නොපෙනුනෙන් කුපිත වූ කොටළු තෙම තමා කවුරුන්දැයි අමතකව පරුෂ වදනින් බෙනෙමින්, සාවන් අභිමුඛයට පැන කුරයෙන් මතු නොව සෙවෙල වැගිරෙන හොම්බෙන්ද සාවන් හට තලන්නට පටන් ගත්තේය.

මෙහිදී, පෙර නැගිටි තරුණ සාවා නැගී සිට, "මිතුරෙනි, මේ අපේ වෙලාවයි. මේ උමතු කොටළුවා තමා කවුරුන්දැයි අමතකව මුග්ධ ආකාරයෙන් හැසිරෙයි. වහාම මූ මරා දමමු" යි යෝජනා කළේය. ඒ ඇසිල්ලෙහි නැගී සිටි සාවෝ මෙතෙක් වේලා රැකගෙන හුන් විනය අතහැර දමා කොටළුවා පිටට පැන පහර දී ඌ මරා දැමුහ.

                                   .::::::ධවල ආමාශ නම් කොටළු දා වත මින් සමාප්තයි::::::.

මේ කතාව ලියන්න නිමිත්ත වුනේ රුහුණු සරසවි ශිෂ්‍යයන්ගේ සාමකාමී පාගමනක් පොලිසිය විසින් කඳුළු ගෑස්  හා බැටන් පොලු පහර එල්ල කරලා මර්ධනය කරා කියන පුවතයි. පූර්වාපර සන්ධි ගලපගෙන ඒ වගේ මුග්ධ ක්‍රියාමාර්ග වල අවසන් ප්‍රතිඵලය කුමක් වේදැයි නිගමනය කිරීම ඔබ සතු කාර්යයක්.