විවේචනාත්මක ජනවාර්ගික න්යාය නොහොත් ක්රිටිකල් රේස් තියරි අරුණි ශපීරෝ වෙතින් ඇමෙරිකාවේ අධ්යාපනික සහ රාජ්ය ආයතන ඇතුළත මෙන්ම පෞද්ගලික ව්යාපාරික ස්ථාන ඇතුළත ද අද දකින්නට ලැබෙන මේ අලුත්ම මතවාදය “විවේචනාත්මක ජනවාර්ගික න්යාය” (Critical Race Theory -CRT) නමින් වූවයි. ඇමෙරිකා එක්සත් ජනපදයට අලුත් මතවාදයක් වුවත්, මෙය ලෝකයට අලුත් වූවක් නොවේ. වෙනත් නම් වලින් සහ වෙනත් අරමුණු දක්වමින් වෙනත් ජන කොට්ඨාශ ඉලක්ක කරගත් මෙහි අඩංගු ලක්ෂණ මීට කලින් කිහිප වතාවක් ලෝකයේ දකින්නට ...
ග්රීක සංස්කෘතියෙන් දායාද වූ සමාජමය මතවාද තුනක් අරුණි ශපීරෝ වෙතින් ලෝකය ඉදිරියට යද්දී තත්වයන් වෙනස් වෙන ආකාරය අපිට දකින්නට හැකි වූවකි. යෞවනයේ දී අපි මුහුණ දෙන අලුත් තත්වයන් මහා වෙනස්කම් ලෙසින් දුටුවත් කාලයාගේ ඇවෑමෙන් වයසින් මුහුකුරා යද්දී, අපි දුටු වෙනස්කම් එතරම් අමුතු අපූරු වෙනස්කම් නොවන බව අපි වටහා ගනිමු. හිටිහැටියේම අපේ නිවසේ සිටින සුරතල් බල්ලා සුරතල් පූසෙක් බවට හැරී නැත. හිටිහැටියේම කාමරයේ දොරෙන් එළියට නොයා බිත්තියෙන් අනිත් කාමරයට යන ...
නූතන මනසට අතිශයෙන් නුහුරු මතියක් අරුණි ශපීරෝ වෙතින් මතියක් (notion) කියන්නෙ තමන් දන්න, තමන් අත්දැකපු, හෝ තමන්ට පරිකල්පනය කළ හැකි (imagine) සංකල්පයක්, හැඟීමක්. දර්ශනය යන විෂයයේ දී සැබෑ වස්තු සහ ප්රපංඥ වල දී ඒවායේ ප්රධාන ලක්ෂණ පිළිබඳ සබඳතාවයන් වලින් මනසේ ඇති කරගන්නා වූ සංකල්පයක් නැත්නම් හැඟීමක් අපි මතියක් හැටියට සලකනවා. මොකද්ද මේ නූතන මනසට අතිශයෙන් නුහුරු මතිය? සද්ගුණය වනාහී එහි නෛසර්ගික වූ අරමුණ හා බැඳී පවතිනවා යන ...
ග්රීක සහ රෝම ඉතිහාසය වර්තමානයට ප්රයෝජනවත් ද? අරුණි ශපීරෝ වෙතින් මම ලංකාවේ දී උසස් පෙළ පංතියේ ඉගෙනගත් තරම් “මෑත කාලය” දක්වා ග්රීක සහ රෝම ඉතිහාසය විෂයයක් වූයේය. මා ඉගෙන ගත් පාසැලේ එම විෂය හදාරන්නට හැකි වූයේ ඉංග්රීසියෙන් පමණකි. අද එය විෂයයක් හැටියට ලංකාවේ කිසිදු හෝ පාසැලක උගන්වනවාදැයි කියා මම නොදනිමි. ඉතිහාසය, භූගෝලය, දේශපාලන විද්යාව යන විෂයයන් එකතු කර සමාජ අධ්යයන හැටියට ඉදිරිපත් වූ පසුව අද ඒ එකක් හෝ ගැන ...
ලෝකයේ ආශ්චර්යයමත් බවක් ඇතැයි කියා ඔබ දකිනවා ද? අරුණි ශපීරෝ වෙතින් හිතා බැලීමට කාලයක් මිඩංගු කළ නිසා මිනිස් සත්වයා තමන් ඉදිරියේ පැවති මූලික අභියෝග ජයගත්හ. යමක් කරන්නට පෙර ඒ ගැන හිතා බලන්නට තත්පර කිහිපයක් හෝ වැය කිරීම අතපසු කරන අය අද අපිට නිතර දකින්නට ලැබෙති. ඒත් ඔවුන්ගේ ජීවිත පවා ආරක්ෂා කරන්නට වර්තමානයේ දී ද හිතා බලන්නට කාලයක් මිඩංගු කරන අය නිසා හැකියාව පෑදී ඇත. මිනිසා යන අපූරු සත්වයා මුලින්ම කල්පනා ...
නීතිය ගැන දාර්ශනික ප්රවේශයක් අරුණි ශපීරෝ වෙතින් කිසිත් ලෙසකින් නිදහස් නොවන, මහජන බදු වලින් විෂම ලෙසින් බෙදන, දරුවන්ට පීඩනය අතිශයෙන් ද, ජීවිතය ජයගන්නට අවශ්ය දැනුම ඇබිත්තකින් ද, සපයන ලංකාවේ පාසැල් විෂය මාලාවට නීතිය නමින් විෂයයක් එකතුවෙන්නට යන හැඩයි. ඇඩම් ස්මිත්, ෆෙඩරික් බැස්ටියාට්, ලුඩ්විග් වොන් මීසස්, ෆ්රීඩ්රික් ඒ. හයෙක් නැති දේශපාලන විද්යාව සහ අර්ථ ශාස්ත්රය යන විෂයයන් සේ ම, අලුතින්ම එකතුවෙන මේ නීතිය යන විෂය ද අතිමහත් අඩුපාඩු ...
තොප්පි හදන්නා දායාද කළ මිටියාවතේ බොසා අරුණි ශපීරෝ වෙතින් ජෝන් බැටර්සන් ස්ටෙට්සන් ව්යවසායකයෙක් වන්නට දැඩි ඕනෑකමකින් සිටියෙක් නොවේ. ඔහු පියා සමඟ තොප්පි හදන රැකියාවක නියැළුණි. පවුලේ දරුවන් 12 දෙනාගෙන් 8 වැනියා වූ ඔහුට තරුණ කාලයේ දී ම ක්ෂය රෝගය වැළඳී ඇතැයි දැනගන්නට ලැබිණ. වයස අවුරුදු 25 ට වැඩි කාලයක් ජීවත්වෙන එකක් නැතැයි කියා ඔහුගේ වෛද්යවරයා අනාවැකි කියන ලදි. මිය යන්නට පෙර බටහිර ප්රාන්ත බලාගන්නට යැයි කියාත්, එහි ඇති ...
තෝරු මෝරු අස්සේ හාල්මැස්සා ගැන කීමෙන් ඵලක් ඇත් ද? අරුණි ශපීරෝ වෙතින් මියන්මාර් (එදා බුරුමය) යනු 1939 ගණන් පටන් “බුරුමයේ කොමියුනිස්ට් පක්ෂය” සහ “සමාජවාදී පක්ෂය” යනාදියෙන් බෙහෙවින් වමට බර වූ රටකි. බ්රිතාන්යයන් වෙතින් ස්වාධීන රාජ්යයක් පිහිටුවා ගත් පසුව වැඩිකල් නොගිහින් “සුදු කොඩි කොමියුනිස්ට්වාදීන්” සහ “රතු කොඩි කොමියුනිස්ට්වාදීන්” කැරලි ගසන ලද රටකි. දෙවැනි ලෝක යුද්ධය සමයේ චීන කොමියුනිස්ට් කුවොමින්ටෑන්ග් හමුදා උතුරු බුරුමයේ දුෂ්කර පළාත්වල වසර ගණනාවක් තිස්සේ පාලනය කරන ලද රටකි. වර්තමානයේ ...
රාජකීයයන් වින්දිතභාවය දක්වන්නට යෑම අරුණි ශපීරෝ වෙතින් 2013 මාර්තු මාසයේ දී, කූ ක්ලස් ක්ලෑන් විදියට හැඳගත් අයෙක් දකින්නට ලැබුණා යැයි සිසුවෙක් විසින් වාර්තා කිරීමත් සමඟ ඔහායෝ ප්රාන්තයේ පිහිටි ඔබර්ලින් විද්යාලයේ පංති තාවකාලිකව නවතන ලදි. එත් ඒ සුදු බ්ලැන්කෙට්ටුවක් පොරවා ගත් කාන්තාවක් යැයි පසුව දැනගන්නට ලැබුණි. මේ සිද්ධිය හටගන්නට පෙර සති කිහිපයක් තුළ දී වර්ගවාදී සහ සෙමටික්-විරෝධී ප්රකාශ රැගත් පෝස්ටර් විද්යාලයේ දකින්නට හැකි වූහ. ඒත් ඒවා ද ...
චීන කොමියුනිස්ට් පක්ෂය රවටන්නට සමත් වූ ඩෙන්මාක් තරුණයන් දෙදෙනා අරුණි ශපීරෝ වෙතින් “චීන කොමියුනිස්ට් පක්ෂය රවටන්නට ඩෙන්මාක් තරුණයන් දෙදෙනෙක් සමත් වූණා කියල අපි කියනව,” 25 වියැති තෝමස් රෝඩන් (Thomas Rohden) සහ ඔහුගේ මිත්රයා වූ ඇන්ඩර්ස් ස්ටෝගාඩ් (Anders Storgaard) හොංකොං සිටි චීන කොමියුනිස්ට් පක්ෂයේ විරුද්ධ පාක්ෂිකයෙක්ව රටින් පිට කරගන්නට සමත්වීම ගැන පසුගියදා වෝල් ස්ට්රීට් | මතය හි එලෙස ඔවුන් කියන ලදැයි පළකරන තිබුණි. මෙහි “දරුවන් 669 ක් බේරාගත් වීර පුරුෂයා මිය යයි” ...
මිනිස් සිතක ඇති තවත් අපූර්ව ලක්ෂණයක් අරුණි ශපීරෝ වෙතින් අනෙක් මිනිසෙකුගේ මානසික තත්වයක් මනාව හඳුනාගැනීමේ අපූර්ව හැකියාව ඇත්තේ තවත් මිනිසෙකුට පමණි. එකම ප්රශ්නය නැවත නැවත අසද්දී එකම උත්තරය දෙන හුරුව බොහෝ දෙනෙකුට තිබුණ ද, එකිනෙකා හා කතාබහේ දී ඕපපාතික වූ අදහස් හුවමාරුවක් පමණක් ඇත්තේ ද මිනිසාට පමණි. භාවිතයට ගන්නා බවක් පෙනෙන්නට නොතිබුනත්, තම විශ්වාසයන් එසේ විශ්වාස කරන්නේ මන්දැයි විචාරය කරත හැකියාවෙන් ද මිනිසා යුතුයි. මේ සියල්ලේ මිනිසා නිරත ...
මුළු ලෝකයේම රේඩියෝ මාධ්යවේදියෙක් හැටියට වැඩියෙන්ම ආදායමක් උපයන්නට සමත් වූ රෂ් ලිම්බෝ මිය ගිය වගයි අරුණි ශපීරෝ වෙතින් ඇමෙරිකන් දේශපාලනය ගැන විමසිලිමත්ව සිටින අයෙක් රෂ් ලිම්බෝ යන නාමය දැන සිටින්නකි. ඔහුව මහත් සේ අගයන පිරිසක් මෙන්ම ඔහුගේ නම පවා අසන්නට අකමැති පිරිසක් ද ඇමෙරිකාවේ සිටිති. වයස අවුරුදු 16 දී ප්රථම වරට රේඩියෝ රස්සාවක් ලබන ඔහු රේඩියෝ මාධ්යයට ඔහුගේ මුළු ජීවිත කාලය පුරාම මහත් සෙයින් ඇලුම් කරන්නට පටන් ගනියි. විවිධ ප්රාන්ත වල විවිධ රේඩියෝ නාලිකා ගණනාවක් තුළ විවිධ අන්වර්ථ ...
ඕවර්ටන් ජනේලය අරුණි ශපීරෝ වෙතින් ආධුනිකයන් විසින් වෘත්තීය පුහුණුව ලද අයට වඩා හොඳින් ප්රතිඵල පෙන්නනවා නම් ඒ වෘත්තියේ කුමක් හෝ අඩුපාඩුවක් ඇති බව පෙන්වා දුන්නේ තෝමස් සෝල් (Thomas Sowell) නම් ඇමෙරිකන් අර්ථ ශාස්ත්රඥයායි. එය තව දුරටත් පැහැදිලි කරන්නට ඔහු වෛද්ය වෘත්තියෙන් උදාහරණයක් ගෙන දක්වයි. වෛද්ය අධ්යාපනයක්, පුහුණුවක් නැතිව ගෙදර කුස්සියේ ඇති පිහි වලින් සැත්කම් කරන්නට ඉස්පිරිතාලයේ ඉන්නා වෛද්යවරැන්ට වඩා හොඳ හැකියාවක් ඇත්නම් සම්පූර්ණ වෛද්ය ...
අවදානමක් ගත්තා නම් අද කොහොමද? අරුණි ශපීරෝ වෙතින් බිට්කොයින් යනු බුබ්බුලයක් යැයි ද එය පුපුරා යාවි යැයි ද කියා සිතීම සාධාරණ වූ සැකයකි. ඊට අවදානමක් ගන්නා ඕනෑම පුද්ගලයෙක් එය එසේ නොවන්නේය කියා කියන්නේ නැත. ටෙස්ලා කොම්පැණිය විසින් පහුගියදා බිලියන 1.5 කට බිට්කොයින් මිල දී ගැනීම නිසාත්, අනාගතයේ දී බිට්කොයින් දී ටෙස්ලා වාහන මිල දී ගන්නට හැකියාව පාදන බව ප්රචාරය වීමත් නිසා ඒ ගැන ඇති අවධානය ඉහළ යන්නටත්, ...
රුසියාවේ උද්ඝෝෂණ සහ ඇමෙරිකාවේ වාරණ අරුණි ශපීරෝ වෙතින් නොවිචොක් නැමති විෂ වායුවෙන් පසුගිය ගිම්හානයේ දී රෝගාතුර වූයේ ඇලෙක්සියි නැවල්නි නැමැත්තාය. ඒ පූටින්ට විරෝධය දක්වන්නට යෑම නිසයි. වංචා සහ දූෂණ වලට එරෙහිව ක්රියාකරුවෙක් ලෙසින් සහ “රුසියාවේ අනාගත සඳහා පක්ෂයේ” නායකයා හැටියටත් කටයුතු කරන ඔහු දේශපාලනයට බහින්නට පෙර නීතීඥයෙක්ව සිටියෙකි. නැවල්නි සමාජ මාධ්ය වලින් ජනතාව සමඟ සම්බන්ධතාවය පවත්වා ගත් අයෙකි. “යූ ටියුබ්” සහ “ට්විටර්” ඔහුගේ අනුගාමිකයන්ගේ ප්රියතම ක්රමවේද වෙති. ...
නවසීලන්තය දියුණු වුනෙත් එහෙමයි අරුණි ශපීරෝ වෙතින් අලුත් දේශපාලන පක්ෂ හතු සේ පිපෙමින් පවතින අද ලංකාවේ ඒත් තවම වෙළඳාමට ඇති බාධක සැබෑ ලෙසින් අඩුවෙන සහ රාජ්ය මැදිහත්වීම් අවම කරන්නට දැක්මක් සතු පක්ෂයක් දකින්නට නැත. ඒ සියල්ලම ගෙනෙන ප්රතිපත්ති වලින් දකින්නට ලැබෙන්නේ, හැමදාම දියුණු වෙන තැනේ ලැග සිටින රටක් වෙනුවෙන් ගෙනෙන්නේ දියුණු රටවල් සමෘද්ධියෙන් පසුව වැඩ අවුල් කරගත් ප්රතිපත්ති බවයි. දියුණු රටක ප්රගතිය පවා අඩාල කරන ප්රතිපත්තියක් ...
ගෑස්ලයිටිං (gaslighting) අරුණි ශපීරෝ වෙතින් ලංකාවේ ඉපදිච්ච අපිට මේ වචනය හුරු පුරුදු නැති වුණාට අර්ථය ලේසියෙන්ම වටහා ගන්න පුළුවන්, මොකද අත්දැකීම් ඇති වෙන්න තියන නිසා. පද වහර ලැබෙන්නේ 1938 දී පැට්රික් හැමිල්ටන් ‘ගෑස් ලයිට්’ නමින් ලියන වේදිකා නාට්යයකින්. වේදිකා නාට්යය කොතරම් ජනප්රිය වූවා ද කිව්වොත් ඉන්ග්රිඩ් බර්ග්මන් සහ චාල්ස් බොයර්, ජෝසෆ් කොටන් යනාදීන් ඉන්න සිනමා වෑයමක් ද එයින් බිහි වූවා. ඉතින් ඒ කතාව අනුව, ...
ස්කැන්ඩිනේවියාව දියුණු වූයේ සමාජවාදයෙන් නොවේ අරුණි ශපීරෝ වෙතින් තොරතුරු බෙදා හැරීම අනුව ජනමතය වෙනස් කළ හැකි වුවත්, සැබෑ තතු වෙනස් වීමක් එයින් සිද්ධ නොවේ. ප්රොපගැන්ඩා වලින් සැබෑ තොරතුරු වෙන් කර හඳුනා ගන්නට අපොහොසත් වෙද්දී කරදරයට වැටෙන්නේ වේදිකාවල කෑ කෝ ගහන අය නොව ජීවිතය ජයගන්නට තීරණ ගන්නා ඒකීය පුද්ගලයායි. ස්කැන්ඩිනේවියානු රටවල් යනු නෝර්වේ, ස්වීඩන් සහ ඩෙන්මාර්ක් දේශයයි. නෝර්ඩික් රටවල් යනු ඩෙන්මාර්ක්, නෝර්වේ, ස්වීඩනය, ෆින්ලන්තය, අයිස්ලන්තය, සහ ඒවායේ අයිතිය ...
ඩෙන්මාර්ක් හි පල්ලි ස්වාධිකාරය සහ ආගමික නිදහස අරුණි ශපීරෝ වෙතින් ඩෙන්මාර්ක් නමැති කුඩා රටේ බහුතරයකට ආගම ඇදහීමක් නැතැයි කියා එකිනෙකා සමඟ කියා ගනිමින් ලංකාවේ වාමාංශිකයන් මහත් සෙයින් සතුටු වෙති. ඒත් ඩෙන්මාර්ක් යනු ක්රිස්තියානි අගැයුම් රකින රටක් යැයි කිව්වොත් ඔවුන් එය නොදැක්කා සේ සිටිනු ඇත. සමහර විට එය “පොඩි පොඩි කරෙක්ෂන්” වලට අයිති වෙනවා ඇති. නමුත් එවැනි “පොඩි පොඩි කරෙක්ෂන්” වලට වාමාංශිකයන් ශ්රී ලංකාවේ දී නම් කිසිම ඉඩක් නොදෙනු ඇත. ...
මමත් ඔබට ඩෙන්මාර්ක් ගැන කියන්නම් අරුණි ශපීරෝ වෙතින් ඩෙන්මාර්ක් රටේ වාසය කරන සහ වෛද්ය ක්ෂේත්රයේ සේවය කරනවා යැයි හැඟෙන ලංකාවේ අයෙක්, බදු වැඩි රටක ඒ නිසා ඇති උත්කර්ෂවත් ජීවිතය ගැන ලියූ වර්ණනාව සෑහෙන වේගයකින් හැමෝම බෙදාගත්ත. “මම ඔබට ඩෙන්මාකය ගැන කියන්නම්.” එහෙම තමයි එයා පටන් ගන්නෙ. ඉතින් ඇමෙරිකාවේ ජීවත්වන මාත් හිතුවා ඩෙන්මාර්ක් ගැන ලියන්න. බදු පනවලා හැමෝටම සමානාත්මතාවය හදන්න යෝජනා කරන්න කලින් ඩෙන්මාර්ක් ධනවත් රටක් වූයේ කොහොමද ...